A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

Merton College MS. 47

Former shelfmark: C. 1. 8

PATRISTICA ET THEOLOGICA; S. XV

Contents

Language(s): Latin

fols. i–ii, ivrv blank. On fol. iiirv is a table of contents, s. xv, keyed to the foliation.

1. (fols. 1–46; fols. 47v–8v blank.)
BERNARD GORDON, De Conseruatione Vitae Humanae
Incipit: Secundum intencionem Aristotelis primo Ethicorum uita humana est triplex
Explicit: quia mors impiorum pessima bene autem mori uia est in uita eterna ad quam ...
Final rubric: Inchoatus autem fuit iste liber 22. die Februarii sicut in principio dictum est terminatus est autem cum auxilio Dei magni secundo die Nouembris eiusdem anni curriculo luna exeunte in uirgine 21. gradu. Explicit liber de conseruacione uite humane editus a magistro Bernardo de Gordonio. Sit nomen Domini benedictum in secula amen

pr. Lyon 1574, pp. 669–855.

Its four parts are often found separately: eTK 0637E, 0433G, 1150M, 1420A.
2. (fols. 49–68)
JOHN OF WALES OFM, Breviloquium de Virtutibus Antiquorum Principum et Philosophorum
Rubric: Incipit breuiloquium de uirtutibus antiquorum principum ac philosophorum
Incipit: Quoniam misericordia et ueritas custodiunt regem et roboratur clemencia tronus eius Prov. 20. Immo quattuor uirtutes cardinales prudencia temporancia fortitudo et iusticia sunt quasi quatuor columpne
Explicit: que uis scire ego ueritas ubi uis permanere ego uita amen
Final rubric: Explicit ...

pr. Lyon 1511, fols. 200v-16, &c.; Bloomfield 4971, many copies; Sharpe, Handlist, p. 337.

3. (fols. 68–72; 72v blank)
JOHN OF WALES OFM, Breviloquium de Sapientia siue Philosophia Sanctorum
Rubric: Incipit breviloquium de sapientia sanctorum
Incipit: Cum uani sint omnes homines in quibus non est sapiencia Dei Sap. 13. Licet in floriloquio fuerint aliqua collecta de uita philosophorum gentilium
Explicit: et sunt pleni Spiritu Sancto qui effugit fictum Sap. 1. Et hec ad presens de hiis sufficiant.
Final rubric: Explicit ...

pr. Lyon 1511, fols. 195–200v, &c.; Bloomfield 1260; Sharpe, Handlist, p. 337.

4. (fols. 73–105)
Bernard of Clairvaux, Sermones in Ps. 90 (alia recensio)
Rubric: Incipit prefatio Bernardi abbatis in sermones de Psalmo nonagesimo
Incipit: Scio fratres scio fratres scio in quanta affliccione sitis quoniam morte afficiamini tota die
Incipit: Qui habitat in adiutorio ...; Quis sit Diuini inhabitator adiutorii
Explicit: cum uiderint oculi mei salutare tuum Iesum Christum Dominum nostrum qui...
Final rubric: Explicit Bernardus super Psalmum Qui habitat

SBO 4. 383–492; Schneyer 43–57, 59–60.

5. (fols. 105–8; 108v blank)
Ps.-BERNARD OF CLAIRVAUX, Super Magnificat
Rubric: Incipit tractatus beati Bernardi abbatis super Magnificat
Incipit: Magnificat ...; Magnificat uoce magnificat opere magnificat affectu magnificat laudando amando predicando
Explicit: et erit Deus omnia in omnibus amen
Final rubric: Explicit

PL 184. 1121–8; Stegmüller, Bibl. 1731.

6. (fols. 109–19v)
JOHN CHRYSOSTOM, Quod Nemo Laeditur nisi a Seipso
Rubric: Incipit liber beati Iohannis Crisostomi de eo quod nemo leditur nisi a seipso
Incipit: Scio quod crassioribus quibusquam et presentis uite ille
Explicit: a semetipso non leditur. Explicit

CPG 4400;PG52. 459–80;ICO5. 750–69A; M. Malingrey in Sacris Erudiri 16 (1965), 320–54; Wilmart no. 39. Preceded by the relevant extract from Isidore, De Viris Illustribus (PL 83. 1093).

7. (fols. 119v-43)
JOHN CHRYSOSTOM, De Reparatione Lapsi
Rubric: Incipit liber primus beati Iohannis Crisostomi de reparacione lapsi
Incipit: Quis dabit capiti
Explicit: ; Oportunius multo a me nunc quam tunc ... medicamenta alia non queras
Final rubric: Explicit liber secundus de reparacione lapsi ad Teodorum monachum. (fol. 138v) Incipit epistola eiusdem beati Iohannis ad eundem. Si fletus possit et gemitus per literas nunciari ... gaudium esse uenturum amen. Explicit ..

CPG 4305; SChr 117 (1966), pp. 241–322; Wilmart no. 42.

8. (fols. 143–60)
JOHN CHRYSOSTOM, De Compunctione Cordis
Rubric: Incipit liber eiusdem primus de compunctione cordis ad Demetrium
Incipit: Cum te intueor beate Demetri frequenter insistentem
Explicit: immortalibus flammis
Final rubric: Explicit liber secundus beati Iohannis Crisostomi de cordis compunctione ad Stelechium

CPG 4308–9; ICO5. 565–96; G. Schmitz, Monumenta tachygraphica codicis Paris, lat. 2718, fasc. 2 (Hannover, 1883); Wilmart nos 40–41.

9. (fols. 160–1)
Ps.-JOHN CHRYSOSTOM, Quomodo Primus Homo Toti Praelatus sit Creaturae
Rubric: Incipit sermo eiusdem quomodo primus homo prelatus fuit omni creature
Incipit: Dignitas humane originis facile cognoscitur
Explicit: indulgencia diuina pietate percipiat

CPL 921; PL 95. 1205–8.

10. (fols. 161–2v)
Ps.-JOHN CHRYSOSTOM, De Lapsu Primi Hominis
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de lapsu primi hominis
Incipit: Nemo est qui nesciat in principio
Explicit: qui benignum contempseris persuasorem

CPL 922; PL 95. 1208–10.

11. (fols. 162v-5v)
?JOHN CHRYSOSTOM, Contra Eos qui Praevaricationem Adae imputant Deo
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi contra qui preuaricacionem Ade imputetur Deo
Incipit: In ueteri testamento legimus dixisse Deum ad Adam
Explicit: (fol. 164) creditor autem absenciam suam procuret
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis de eodem
Incipit: Debitum curo soluere sermonem
Explicit: nec Deo quo Adam peccauit imputandum

The same two sermons are in BL Roy. 5 A. xii, fols. 101–4. They are a version of Ps.-AUGUSTINE. Serm. app. 1 (PL 39. 1375–41, there printed as a single item); this form pr. Caillau I, Serms 1–2.

12. (fols. 165v-70)
JOHN CHRYSOSTOM, De Cena Domini
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de cena Domini
Incipit: Paucis hodie necessarium est f. tractare uobiscum
Explicit: celebremus et accedamus ad mensam Christi cum quo ...

ICO 3. 816–24; Wilmart no. 10.

13. (fols. 170–74v)
JOHN CHRYSOSTOM, De Passione Domini
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis de passione Domini
Incipit: Hodierna die noster Dominus pependit in cruce
Explicit: ut et celorum regna mereamur per Christum ...

ICO 3. 826–33; Wilmart no. 11.

14. (fols. 174v-7)
JOHN CHRYSOSTOM, De Cruce Domini extra Ciuitatem
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de parascheue
Incipit: Quid dicam? Quod loquar?
Explicit: et salus per lignum. Pro his autem gratias agamus Domino per Christum ...

ICO 3. 836–41; Wilmart no. 13.

15. (fols. 177–8v)
JOHN CHRYSOSTOM, Sermo in Letania
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de Nineuitarum ieiunio in letania
Incipit: Clementissimus omnipotens Deus pietate et misericordia
Explicit: triumphat et letatur omnipotens Pater qui ...

CPL 935; PL Suppl. 4. 846–50.

16. (fols. 178v-80v)
JOHN CHRYSOSTOM, De Militia Spirituali
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de militia spirituali
Incipit: Bona quidem sunt et utilia regis ad eos
Explicit: ut capiatis eternas coronas in Christo Iesu per quem ...

ICO 5. 736–9.

17. (fols. 180v-2v)
JOHN CHRYSOSTOM, De Militia Christiana
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis de militia Christiana
Incipit: Omnes homines qui sese student humo tollere
Explicit: cursum uestrum in salute Ipsi gloria ..

CPL 1148; ICO 5. 739–43.

18. (fols. 182v-6)
Ps.(?)-JOHN CHRYSOSTOM, De Decollatione S. Iohannis Baptistae
Rubric: Sermo eiusdem beati Iohannis Crisostomi de muliere mala
Incipit: Heu me quid agam
Explicit: et laude commemoremini in Christo Iesu ...
Final rubric: Explicit ...

CPG 4570; CPL 931; ICO 3. 873–8; PL 95. 1508–14; Wilmart, no. 15.

19. (fols. 186–200v)
Ps.(?)-JOHN CHRYSOSTOM, De Psalmo Quinquagesimo
Rubric: Incipit liber eiusdem super Psalmum 50 ...
Incipit: Pictores imitantur arte naturam
Explicit: quo possimus inuenire requiem eternam sempiternam cum sanctis eius per ...
Final rubric: Explicit ...

CPG 4544–5;ICO 1. 723–51; Stegmüller, Bibl. 4337; Wilmart nos 1–2.

20. (fols. 200v-1)
‘Bernardus de triplici misericordia Christi’
Rubric: Incipit sanctus Bernardus de triplici misericordia Domini nostri Iesu Christi
Incipit: ⟨M⟩iserere mei Deus ... (Ps. 50: 3); Triplex est misericordia diuina, parua, mediocris et magna
Explicit: ordinem extinguit
Final rubric: Explicit Bernardus de triplici misericordia

Added in a slightly later hand. Also in Paris, Bibl. Maz. 774, art. 170 (Schneyer 9. 639).

fols. 201v–3v blank.

21. (fols. 204–6)
Peter of Blois (?), De Tribulatione,

paraphrased

Rubric: Petrus Blesensis de utilitate tribulacionis
Incipit: Vtilitas tribulacionis hominis est
Explicit: in presenti cum perfecta paciencia
Final rubric: Explicit

As MS 43, art. 1.

22. (fols. 206v-7)
HUGH OF ST VICTOR, Misc. I, 99
Rubric: Incipit tractatus Hugonis de Sancto Victore de tribus que offerre debet homo Trinitati Deo ut efficiatur ymago Trinitatis
Incipit: Quid retribuam Domino ...; Tria hec sunt que offere debes quia et Deus qui Trinitas est
Explicit: ad eius similitudinem reformaris
Final rubric: Et sic finis Deo gracias

A different version from MS 13 art. 33.

23. (fol. 207r-v)
BERNARD OF CLAIRVAUX, Epist. 118
Rubric: Incipit tractatus sancti Bernardi
Incipit: Bernardus dictus abbas de Claraualle dilecte in Christo sorori in monasterio Sancte Marie quod est Crucis [sic for Trecis] a suo proposito fluctuanti spiritum concilii
Incipit: Relatum est mihi te quasi asperioris uite desiderio
Explicit: detrahencium linguas
Final rubric: Explicit epistola Bernardi Clarauallis abbatis ad quandem santimonialem in proposito fluctuantem

SBO 7. 294–5.

24. (fols. 207v-8)
Ps.-AMBROSE, De Lapsu Virginis (c. 9)
Incipit: De te quid dicam filio serpentis
Explicit: siue bonum siue malum
Final rubric: Explicit epistola beati Ambrosii ad uiolatorem uirginis

PL 16. 379–80. The complete work Lambert 320 (and see p. 101).

25. (fol. 208rv; 209 blank)
ROBERT GROSSETESTE, Epist. 85
Rubric: Epistola domini Lincolniensis directa conuentui de Messenden pro abbate eligendo
Incipit: Robertus Dei gratia Lincolniensis episcopus
Incipit: Cum ministerium cure pastoralis
Explicit: ydoneum uobis demus pastorem. Valete.

ed. H. R. Luard, Roberti Grosseteste ... Epistolae (RS, 1861), pp. 269–70; Thomson, Grosseteste, p. 193.

26. (fols. 209v-36; 237v blank)
ROBERT GROSSETESTE, Sermones
26.1.
Incipit: Natis et educatis et assuefactis que nature integre et non deprauate sunt
26.2.
Incipit: Dominus noster Ihesus Christus eternus eterni Dei patris filius
Final rubric: Explicit sermo Dominus Ihesus Christus secundum Lincolniensem
26.3.
Incipit: Sacerdotes tui induantur iustitia ...; Secundum hoc uerbum prophete iusticia est uestis sacerdotalis
26.4.
Incipit: Beatus Paulus apostolus discipulum suum Titum in arte officii episcopalis instruens
Explicit: et ordinatissimo fine composuit exterius &c

Schneyer 36, 16, 21, 15; Thomson, Grosseteste, pp. 162, 164–5, 171. The rest of fol. 237 is filled with an extract from PETER OF BLOIS, Epist. 24 (PL 207. 91D-2c): ‘⟨R⟩es plena distinctionis est in clericis usus legum … et munificus retributor &c.’ In the margin is written ‘Petrus Blesensis’ .

27. (fol. 238)
Regula Aurea Silentium teneas
Rubric: Epistola aurea
Incipit: Silencium teneas quia secundum Ysydorum custos est omnium uirtutum
Explicit: in omnibus exhibere &c

ed. A. I. Doyle, ‘The European circulation of three Latin spiritual texts’, in Latin and Vernacular. Studies in Late Medieval Texts and Manuscripts, ed. A. J. Minnis (Cambridge, 1989), pp. 129–46 (text, 142); Sharpe, Handlist, p. 423.

28. (fol. 238r-v)
Ps.-JEROME (?PETER DAMIAN), Conturbatio Animae in Extremis
Rubric: Incipiunt secreta S. Ieronimi
Incipit: Pensandum quippe est cum iam anima peccatrix uinculo carnis incipit absolui
Explicit: indeclinabiliter custodire
Final rubric: Expliciunt ...

unpr.; Bloomfield 3881; Lambert 954, listing another nine copies, all but one English, the earliest s. xiv in.

29. (fols. 238v-9)
‘Tractatus de mandatis succinctus’
Incipit: In primis debemus Dominum Deum diligere ex toto corde
Explicit: et stabiliter in congregatione &c

unpr.; Bloomfield 2623, this copy only.

30. (fols. 239–50v)
WALTER HILTON OSA, De Origine et Vtilitate Religionis
Incipit: Incipit epistola magistri Walteri Hiltone de utilitate et prerogatiuis religionis
Explicit: ; Quia uero ex tenore cuiusdam litere mihi nuper transmisse ..
Final rubric: et perfecte Deo miserante consequi merearis. Gratia Dei sit tecum nunc et in perpetuum amen. Explicit epistola

ed. J. P. H. Clark and C. Taylor, Analecta Cartusiana 124 (1987), 119–72; Bloomfield 1671; Sharpe, Handlist, p. 735.

31. (fols. 251–63)
HENRY HAINBUCH OF LANGENSTEIN, Epistolae
31.1.
Rubric: Epistola Henrici de Hassia ad decanum ecclesie de Maguntum
Incipit: Reuerendo in Christo patri ac domino Edwardo episcopo Wormaciensi Henricus Langensteyn dictus de Hassia in medio regni pestilencia suspirans salutem et spiritualem fortitudinis consolantem in aduersis
Incipit: Audiui et conturbatum est cor meum
Explicit: in splendoribus sanctorum
Final rubric: Explicit epistola reuerendi magistri Henrici de Hassia ad episcopum Wormaciensem super obitu fratris ipsius Adoleri cetractiua

Epistola Consolatoria de Eckardum episcopum Wormaciensem (Bloomfield 0552, 2579).

31.2.
Incipit: Amico sincerissimo uirtutis et scientie meritis reuerendo domino E. de Yppellborne ecclesie Marguntini decano H. de Langensteyn dictus de Assia suorum munus felici prosperitate uiuere et fecundi successibus semper habundare in Domino precordialissime
Incipit: Audiens nuper iterum de digniori promocione uestre persone
Explicit: suis legibus prudenter deterians
Final rubric: Explicit epistola reuerendi magistri Henrici de Hassia ad decanum ecclesie de Maguntui

De Vanitate Humanorum Dignitatum ad Eberhardum de Yppelbrunn (Bloomfield 0545, 2539)

31.3.
Incipit: Reuerendo domino ac genere preclaro domino Iohanni de Ebristey camerario Marguntini suus ubique clericus humillimus Henricus Langenstey dictus de Hassia post mundana celestia post Marthe solicitudinem Marie sororis requiem
Incipit: Benigno uestre caritatis affectu
Explicit: ad ethera uadunt
Final rubric: Explicit epistola

Epistola de Contemptu Mundi (Bloomfield 3965). Bloomfield only registered no. 3 in this copy.

32. (fols. 263v-70v)
FRANCIS DE MEYRONNES, De Indulgentiis
Rubric: Sermo doctoris Francisci de Maronis de indulgenciis
Incipit: Quodcumque ligaueris ...; Duos fines ultimos esse futuros in fine seculi describit beatus Augustinus
Explicit: super iustos et iniustos cui ...
Final rubric: Explicit sermo doctoris Francisci de Maronis de indulgenciis in presencia domini pape et cardinalium

pr. Basel 1498; Roth, Franz von Mayronis, pp. 236–9; Schneyer 131, not this copy.

33. (fols. 270v-4v)
Ps.-Augustine, De Essentia Divinitatis
Rubric: Incipit tractatus sancti Ieronimi presbyteri de membris Domini
Incipit: Omnipotens Deus Pater et Filius et Spiritus Sanctus unus est atque trinus
Explicit: se manifestum demonstrare
Final rubric: Explicit Ieronimus de membris Domini

PL 42. 1199–1208; Lambert 314.

34. (fols. 275–84; 284v-6v blank)
Augustine, De Agone Christiana
Rubric: Incipit liber beati Augustini de agono Christiano
Incipit: Corona uictorie non promittitur nisi certantibus
Explicit: coronam uictorie mereamur amen
Final rubric: Explicit Augustinus de agone Christiana

CPL 296; CSEL 41 (1900), pp. 99–138. Arts 2–19, 33–4, with similar textual features and mainly in the same order, are in BL Roy. 5 F. xii (s. xv), arts 1–6, 13(c). It belonged to William Neele (BRUO 1342), fellow of Merton c. 1477–1488, vicar of Blockley (Worcs.) from 1488, d. 1509, who gave it to Hailes Abbey.

Physical Description

Secundo Folio: cias uirginem
Form: codex
Support: Parchment. fols. i-ii are of thick, stifol. parchment.
Extent: 290 leaves (iv + 286)
Dimensions (leaf): 230 × 175 mm.
Dimensions (written): 175 × 120 mm.
The edges retrimmed and spattered with red.
Foliation: Contemporary foliation in arabic numerals.

Collation

two bifolia, 1–1812, 198, 2012(+ 1 after 12), 2112, 2212(+ 1 after 12), 2312, 2412(lacks 11), a singleton hooked round the last quire; catchwords, ornamented with red and blue.

Layout

Frame-ruled with crayon; written in c. 40 long lines.

Hand(s)

Proficient Continental hybrida hands.

Decoration

Blue initials flourished in red; red or blue paraphs.

Binding

Standard Merton s. xvii, sewn on five bands; formerly chained from the usual position. The first and last leaves were pastedowns in an earlier binding.

History

Origin: S. XV ; Continental

Provenance and Acquisition

At the foot of fol. iivis ‘Liber Willelmi Romsey qui fieri fecit.’ Given by William Rumsey, arriving in the College 25 May 1493, chained in the Library 2 Aug. 1494 (Registrum, pp. 173, 184). For Rumsey, see MS 12. He occasionally annotated.

At the foot of fol. 1 is ‘Liber Bibl: Coll: Merton.’, s. xvii. Inside the front board is a sheet of paper with a long table of contents and ‘F. 6, 9’ (canc.), and ‘N. 4. 8. Art:’, s. xvii, canc. and replaced with ‘C. 1. 8 (XLVII)’ in red. Alongside is ‘Breviloquium, F. 4. 9’, s. xvii. ‘8’ is inked on the foredge. The College bookplate is on fol. iiv.

Record Sources

R. M. Thomson, A descriptive catalogue of the medieval manuscripts of Merton College, Oxford (Cambridge: D. S. Brewer), 2009.

Availability

For enquiries relating to this manuscript please contact Merton College Library.

Bibliography

    Coxe, pp. 31–3; Powicke, no. 1103; Römer 2. 306.

Funding of Cataloguing

Conversion of the printed catalogue to TEI funded by the Warden and Fellows of Merton College .

Last Substantive Revision

2018-08-01: First online publication

See the Availability section of this record for information on viewing the item in a reading room.