A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

Merton College MS. 248

Former shelfmark: B. 1. 6

AIDS TO PREACHING, JOHN BELETH &c.; S. XIV1, XII ex., XIII

Contents

Language(s): Latin

Fol. i is an irregularly shaped fragment, maximum width 95 mm., cut from the inner margin of a book of church music, s. xiv: the antiphon ‘O sapientia’ is visible.

At the head of f. ii is a damaged inscription ‘Sermones ?catolices de tempore’, s. xiv.

Physical Description

Secundo Folio: estimaret beatam
One main volume, bound with the fragments of two originally separate books, probably only brought together in the present binding.
Form: codex
Support: Parchment
Extent: 231 leaves (ii + 227, incl. 161A and 175A), ,
Dimensions (leaf): 280 × 200 mm.
The edges retrimmed, with loss of marginalia, and stained red. Fols. 168–79 are only c. 265 mm. deep. I is foliated at least as far as f. 177 in early arabic numerals 1–16, 41–3, 17–39, 56–69, 131–42, 155–86, 189, 200–12, 218–52, 254–64, 266–71, 214–15, 97–106 (mod. 177). The gap 189–200 is a mistake of the foliator; most of the other gaps represent losses of blank leaves at the ends of quires.

Collation

A bifolium at each end, 112, 24, 3 singletons wrapped around both previous quires, 412, 512(12 canc.), 612, 712(+ 2 before 1), 812, 94, 1012, 116(5–6 canc.), 1212(+ 2 before 1), 13–1412, 1512(12 canc.), 1612(12 canc.), 176, 1812(+ 2 before 1; a slip [f. 175A] sewn to 8), 194(3–4 canc.), 2012 / 21–28 / 2312, 244; catchwords. Quire 22 is bound upside down.

Binding

Standard Merton s. xvii, sewn on three bands; formerly chained from the usual position. Fols. i-ii, 227 were pastedowns in an earlier binding. f. i was probably originally a piece of padding in the binding, sewn in modern times. f. ii has marks of two straps, and of a brass chain-staple at the foot. f. 227 has marks of two clasps at the foredge, and one each at head and tail.

History

Provenance and Acquisition

Part I was written in Oxford and acquired by John Sheppey while he was studying there. It was probably used by him for the construction of his own sermons collected in New Coll. MS 92.

It was given to the College in 1374 by William Reed: UO49. 65. On f. iiv‘Liber M. Willelmi Reed’ archidiaconi Roffensis quem emit ab executoribus uenerabilis patris domini Iohannis de Shepaya episcopi Roffensis de bonis sibi datis per reuerendum dominum suum M. Nicholum de Sandwyco. Oretis igitur pro singulis supradictis’; ‘Tertium uolumen sermonum per dominum Io. de Schepeya sacre theologie doctorem, monachum Roffensem et postea ibidem episcopum, pro suo tempore in uniuersitate Oxon’ collectorum’; ‘Liber domus scolarium de Merton’ in Oxon’ in communi libraria eiusdem et ad usum communem sociorum ibidem studencium cathenandus. Ex dono uenerabilis patris domini Willelmi tercii episcopi Cicestrie. Oretis igitur pro eodem et benefactoribus eiusdem ac fidelium animabus a purgatorio liberandis. Walterus Roberti.’ For William Reed, fellow from 1344 until at least 1357, d. 1385, see MS 8.

At the head of f. 1 is the James no. ‘216’, s. xvii. Inside the front board are many titles and notes on the contents, s. xvii, ‘F. 6, 11’, canc., and ‘P. 3. 15. Art:’, canc. and replaced with ‘B. 1. 6 (CCXLVIII)’ in red; the College bookplate.

Merton College MS. 247 – Part I (fols. 1–193v)

Contents

Language(s): Latin, with Middle English and Anglo-Norman quoted in art. 11

Material for the making of sermons, for the use of John de Sheppey, bishop of Rochester 1352–1360.

1. (fols. 1–16; 16v blank)
JOHN OF WALES, Communiloquium
Incipit: Cum doctor siue predicator euangelicus sapientibus et insipientibus
Explicit: celum semper serenum sed post quam &c.

Pr. Lyon 1511, fols. 1–139v, &c.; Glorieux, Théol. 322a; Bloomfield 1086; Sharpe, Handlist, p. 338.

At the head of f. 1 is ‘Tractatus qui uocatur [blank] et habitum a fratre Wilelmo Hotoft predicatori’. William Hotoft OP (BRUO 972) was at Oxford convent, BTh or DTh by c. 1330.

2. (fols. 17–19)
‘Locorum tabula communium’
Incipit: Creuit &c. Amauit uirorem puer
Explicit: Innocencia conseruatur. me.
3. (fol. 19rv)
How the Abbot and Prior of St Augustine’s Abbey, Canterbury, are to conduct themselves
Incipit: Abbas uel prior Sancti Augustini desiderans se in conuentu seruire Deo fideliter et deuote debet scire canones ac regulas sanctorum patrum et constituciones prouinciales ad eos et eorum ordini precipue pertinentes
Explicit: (ends unfinished) quia forte si daretur sic lima.
4. (fols. 20–5)
Index to arts 5 and 6

In four cols, the first two headed ‘Incipit tabula fabularum Esopi’, the others ‘Tabula super flores moralium antiquorum’.

5. (fols. 25v-9v)
ODO OF CHERITON, Fabulae
Rubric: Ex fabulis Esopi sapientis uiri moralis quas transtulit Romulus quidam in Latinum.
Incipit: Contra calumpniosos ...; Agnus et lupus sicientes
Explicit: et ab omni promocione facere alienos.
Final rubric: Explicit tractatus fabularum moralium Esopi.

Pr. from this copy by L. Hervieux, Les Fabulistes latins depuis le siècle d’Auguste jusqu’à la fin du moyen âge (5 vols, Paris, 1893–9), IV, pp. 417–50; Sharpe, Handlist, p. 317.

6. (fols. 30–42; 42v blank)
JOHN SHEPPEY (?), Fabulae
Rubric: Incipiunt flores moralium antiquorum ex dictis Putagos Emped’ Socrat’ Ar’ in Et. Top’.
Incipit: Has siquidem et consimiles fabellulas licet aliquando in sermonibus publicis proponere
Incipit: Fugienda sunt modis omnibus et abscondenda langor a corpore
Explicit: (Ovid) Micius ista feres minuunt quia extra dolores.

The direct sources of the quotations are named in the text and in running heads. unpr.; Bloomfield 2285, this copy only.

8. (fols. 43–9)
Distinctiones on Wisdom
Incipit: Thema. In ira molestia erant in Prov. et sunt tria splendor lucis obscuratur
Explicit: et spiritus intelligentie mee respondebit mihi.’

At the head of f. 43 is ‘Lazerne’.

8. (fols. 49–56; 56v blank)
Sermons
8.1. (fol. 49rv)
Incipit: Digne ambuletis uocacione. Aues quando sunt in alto magis sunt secure.
8.2. (fol. 49v)
Incipit: Iudicium durissimum hiis. Basilius in exameron Rex inquit apium est in duplo maior.
8.3. (fol. 49v)
Incipit: Data est uobis potestas. Sic gladius bonus et ad pugnam aptus magis tamen nocet quam prosit.
8.4. (fol. 50rv)
Incipit: Diligite iusticiam qui iudicatis terram. Tota intencio boni prelati uel uisitatoris ad duo specialiter debet ferri.
8.5. (fol. 50v)
Incipit: Diligite. id est non solum facite sed facite ex dilectione.
8.6. (fols. 50v-1)
Incipit: Diligite. Nos uidemus quod glutinum siue uiscus si fiat de bona materia.
8.7. (fol. 51)
Incipit: Diligite. Finis et questio iudicis siue boni prelati in uisitacione debet esse pax.
8.8. (fol. 51rv)
Incipit: Diligite. Si iusticiam quis diligit labores eius magnas habent uirtutes magnas duas in merito.
8.9. (fol. 51v)
Incipit: Diligite. Videmus quod iudicium superius impeditur uel decipitur quando medio per quod aliquod cognoscitur extraneum.
8.10. (fol. 51v)
Incipit: Diligite. Aristoteles 6. de animalibus tempore inquit coitus naturaliter lupi sunt seui.
8.11. (fol. 52)
Incipit: Ponam uisitacionem tuam pacem. Grandis erat discordia inter Eum et hominem nec erat qui discordias has reducere uiteretur.
8.12. (fol. 52rv)
Incipit: Fratres tuos uisitabis. Prouerbium et uerum est uelit nolit uadit sacerdos ad synodum et semper proculdubio dicit potest.
8.13. (fol. 52v)
Incipit: Fratres. Sicud quando de uirga quis loquitur puer dissonitus timet.
8.14. (fols. 52v-3)
Incipit: Fratres. Vulgariter dicitur et bene quod oculus non uidet cor non dolet.
8.15. (fol. 53)
Incipit: Fratres. Bonus medicus uidens et aduertens cum diligencia morbum et infirmitatem.
8.16. (fol. 53rv)
Incipit: Fratres. Vulgariter dicitur pactum frangit legem licet igitur alias cum misero illo Caym.
8.17. (fols. 53v-6)
Incipit: Pete a me quod uis et dabo tibi. V(b)i lectio refert sancti ewangelii quod Herodes fecit natalis sui cenam ... .
9. (fols. 57–62v)
Moral Tales
Incipit: Contra iudicantes secundum faciem et etiam contra eos qui dicunt se non posse temptacioni resistere Aristoteles dicit

Much as art. 6. At the head of f. 57, very faint, is ‘Hams ista folia’

10. (fols. 62v-3v)
Ps.-Seneca, De Remediis Fortuitorum,

extracts

Incipit: Seneca de remediis fortuitorum. De morte. Morieris. Hac condicione intraui ut exirem
11. (fols. 64–193v)
Sermons

Preserved in full or abbreviated, almost all academic or conventual, some by friars from the Oxford convents.

11.1. (fol. 64)
Incipit: In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti Matt. 28. Vbi est accio difficilis et agens est debilis ibi adquiritur adiutor fortis et nobilis.
11.2. (fols. 64–5)
Incipit: Pater Verbum et Spiritus Sancti et hi unum sunt. Secundum beatum Augustinum in hac[sic] Trinitate non dicitur uerbum nisi dicitur Filius.
11.3. (fol. 65rv)
Incipit: Oritur sol et occidit. D. mei philosophus Plato loquens in Thimeo suo de pulcritudine et uirtute solis.
11.4. (fol. 65v)
Incipit: Ascendit Dauid cliuum montis. K. tria hominum genera solent apices moncium ascendere.
11.5. (fols. 65v-6)
Incipit: Conuertere ad Dominum. Pro materia sermonis dicatur sic Conuertere per internam lamentacionem preteritorum criminum.
11.6. (fol. 66rv)
Incipit: Iesu filii Dauid miserere mei. K. secundum quod scribitur in euuangelio Luc. v. c. non est opus ualentibus medicus sed male &c.
11.7. (fol. 66v)
Incipit: Si filius Dei es mitte te deorsum. K. in sacra scriptura legimus triplicem triplicis condicionis et ordinis Filium Dei hominis et demonis sunt.
11.8. (fol. 66v)
Incipit: Cognosce te quia peccator es. Cum conuerteris et effunde lacrimas compunctionis.
11.9. (fols. 66v-7)
Incipit: Est puer unus hic. In statu puerili magis quam in senili 3 laudabiles conditiones conspicuo patentes.
11.10. (fol. 67)
Incipit: Introiuit semel in sancta. K. sic exponitur tripliciter primo sic introiuit semel &c. in domum suam.
11.11. (fol. 67rv)
Incipit: Flos Libani languit. K. Filius Dei propter multiplicem proprietatem floris flori multipliciter comparari potest.
(fols. 67–8v)

14 narrationes. At the head of f. 69 is ‘De Wantynge per hoc 2 fol. sequencia.’ Two men named John de Wantynge (BRUO 1978–9) were at Oxford c. 1300.

11.12. (fol. 69rv)
Incipit: Statim sanctificata est. Dicitur qui tetigerit picem inquinabitur ab ea. Glosa interlinearis Difficile est esse in igne et non conburi.

Iacobus de Losanna OFM 429.

11.13. (fols. 69v-70)
Incipit: Adduxit eum ad domum Domini. Vulgariter dicitur quod promissum probi hominis ualet solucionem.

Iacobus de Losanna 468.

11.14. (fol. 70rv)
Incipit: Quasi flos egredietur. Vulgariter dicitur quod de sacco nichil egreditur nisi quod est in eo.

f. 70v Hec sit ymago pulcre uite.

Iacobus de Losanna 623.

11.15. (fols. 70v-1)
Incipit: Nuptie facte sunt. K. in prima mundi creacione in paradiso uoluptatis tanquam in Cana Galilee.
11.16. (fol. 71–3)
Incipit: Nuptie. Vbi ponitur status uiri lapsi.
(fol. 73rv)
Incipit: Refertur in gestis romanorum quod tempore cuiusdam imperatoris cum romana plus obtentum de inimicis triumphum in mentis elacionem.
11.18. (fols. 73v-4)
Incipit: Erat turris in medio ciuitatis. K. sicut est de predicatore sicud est de zizeradore.
11.19. (fols. 74–5v)
Incipit: Introiuit semel in sancta. Introiuit &c. i.e. uteri uirginalis crucis triumphalis ciuitatis eternalis.
11.20. (fol. 75v)
Incipit: Certamen forte dedit illi ut uinceret. Nota quod certamen uiciorum fortissimam est.
11.21. (fol. 75v)
Incipit: Curramus ad propositum uobis certamen. Magnam fiduciam accipere possumus a capite nostro Christo.
11.22. (fols. 75v-6)
Incipit: Non confundaris confiteri peccata tua. Nota quod diabolus confundit hominum uerecundia ne confiteatur peccata sua.
11.23. (fol. 76)
Incipit: Non est misericordia Dei in terra. Qualis sit misericordia Dei ostenditur ad Tytum Non est operibus iusticie &c.
11.24. (fol. 76)
Incipit: Qui multis utitur uerbis ledit animam suam. Legitur in gestis Alexandri quod cum in quodam communio fieret mencio de gestis Philippi patris Alexandri.
11.25. (fol. 76rv)
Incipit: In omnibus operibus tuis memorare nouissima. Nota quod nichil unica subtrahit hominem a peccato sicud memoria quod de terra est.
(fol. 76v)

2 narrationes

11.26. (fols. 76v-8v)
Incipit: Quis ascendet in montem Domini. Huic igitur questioni cum queritur quis ascendet domum[sic] Dei potest respondendi secundum diuersas personas.
11.27. (fols. 78v-80v)
Incipit: Dic ut lapides isti panes fiant. K. quod ab ore fatui profertur frequenter contempnitur.
11.28. (fols. 80v-2)
Incipit: Ecce nunc tempus acceptabile. Secundum beatum Gregorium Moralium 33 Vsque occurrit serua medicina quia Deus et dedit remedium ne desperet.
11.29. (fols. 82–4)
Incipit: Processerunt obuiam ei. Hec uerba ad litteram dicuntur de turba procedente obuiam Christo uenienti.
11.30. (fol. 84rv)
Incipit: Flores apparuerunt in terra nostra. In uerbis istis k. commendatur honor exhibitus Christo a turba in ramis palmarum.
11.31. (fol. 85)
Incipit: Videbunt filium hominis uenientem. Verba ista scripta sunt Luc. 21 in quibus plenarie describitur aduentus Filii Dei.

At the head of f. 85 is a cropped inscription: ‘Ilkeley usque fol. 8 sequent’’. This is Peter de Ilkeley (BRUO 998–9), otherwise unknown.

11.32. (fol. 85rv)
Incipit: Veniet desideratus cunctis gentibus. Verba ista scripta sunt in Aggeo in quibus ad spirituale gaudium inuitamur.

Also apparently in Toulouse, Bibl. mun. 322 (as Schneyer, Johannes de Shepey 2).

11.33. (fols. 85v-6)
Incipit: Ceci uident claudi ambulant. Verba sunt scripta in Matt. 11 in quo ostenditur nobis triplex beneficium quod mundus consequutus est per Saluatoris aduentum.
11.34. (fol. 86rv)
Incipit: Ego uox clamantis. Describitur sollicitudo Iesu Christi et Saluatoris meriti nostri in periculo constituti.
11.35. (fols. 86v-7)
Incipit: Puer crescebat et confortabatur. Ista uerba dicta sunt de Christo et possunt conuertere cuilibet iusto qui renouatur in principio sue conuersionis.
11.36. (fol. 87rv)
Incipit: Dolentes querebamus te. Verba ista sunt beate uirginis in quibus exprimit suum dolorem quem passa fuit de amissione filii.
11.37. (fols. 87v-8)
Incipit: Vocatus est Iesus ad nupcias. Verba scripta sunt Io. 2 in quibus datur intelligi qui uocatus fuit ad confirmationem matrimonii.
11.38. (fols. 88–9)
Incipit: Vade ostende te sacerdotibus. Infirmanti curationi accedenti tria petunt de concilio cuiuscumque medici. Primo medicinas preparatiuas premittere.
11.39. (fol. 89)
Incipit: Domine salua nos perimus. Scripta sunt uerba ista in quibus moraliter intellectus ostenduntur nobis duo utilia.
11.40. (fol. 89rv)
Incipit: Cum dormirent homines uenit iniquus. Quia corporalia sunt nobis ⟨magis⟩ nota quam spiritualia ideo per exempla corporalium deuenimus in cognitione spiritualium.
11.41. (fols. 89v-90)
Incipit: Ite uos in uineam meam. Duplici uirtute extrinseca mouetur res aut pulsu aut tractu.

Nicholas of Gorran OFM 46.

11.42. (fol. 90rv)
Incipit: Exiit qui seminat. In quibus uerbis Christus instruit nos exemplo. Primo ostendit populi deuocionem.
11.43. (fols. 90v-1)
Incipit: Iesus fili Dauid miserere mei. Quattuor inclinant hominem ad miserendum et primum est assueta exhibicio miseracionis habere.

cf. Nicholas of Gorran 56.

11.44. (fol. 91rv)
Incipit: Assumpsit Iesus Petrum. Omnis Christi actio nostra est instruccio.

Nicholas of Gorran 63.

11.45. (fols. 91v-2)
Incipit: Ecce mulier Chananea a finibus egressa. Quia corporalia sunt nobis magis nota quam spiritualia.

Nicholas of Gorran 67.

11.46. (fol. 92)
Incipit: Et absconditus est uultus eius. Christus uolens mori pro homine uultum suum id est diuinitatem ab hominibus ascondit uelamen carnis assumpto.
11.47. (fol. 92v-4)
Incipit: Sawtemere. Dilectus meus inter ubera mea concubitur. Albumasar differentia 15 tractatu de magna Ysagoge in Astrologia signa honestatis et religionis sunt Taurus Leo Scorpio et Aquarius.
11.48. (fols. 94–5v)
Incipit: Sine macula sunt ante tronum Dei. Secundum Fulgentium et Remigium peccatum depingebatur antiquitus cum tribus circulis tetris.
11.49. (fols. 95v-7v)
Incipit: Virtutes celorum mouebuntur. Quattuor scilicet conclusiones de celo quas reducam ad 4 uirtutes morales.
11.50. (fol. 97v-9)
Incipit: Dominus meus et Deus meus. Secundum commentarium Boycii de consolacione philosophie triplices fuerunt uite famose uidelicet theorica practica et philargiria.
(fol. 101)
Incipit: Extracta de quadam postilla super psalterium per magistrum Petrum de Ylkalay per .11. folia sequentia. Ad religiosos.

At the head of f. 101, cropped. What follows, however, is still sermons and sermon-material.

11.51. (fol. 101)
Incipit: Tu populum humilem saluum facies. Nota ad religionem primo meritum populum hu(milem).
11.52. (fols. 101–3v)
Incipit: Ad clericos et claustrales et pastores. Narrabo nomen tuum. Clerici sunt mediatores inter Deum et homines ideo debet esse duplex accio clericorum.
11.53. (fol. 103–4)
Incipit: Homo cum in honore. Triplex honor est homini a Deo exhibitus.
(f. 104)
Incipit: Vir eius(?) laudauit⟩. Christus dicitur uir auctoritate quam tripplicem huius nominis contentario[sic].
(f. 104rv)
Incipit: Beatus Christus dicitur excellenter per dispositione.
11.54. (fol. 104v)
Incipit: Qui habitabit in celis irridebit &c. Anima iusti dicitur celum in quo habitat Deus.
11.55. (fol. 104v)
Incipit: Dirumpamus uincula eorum i.e. demonum qui ligant nos.
11.56. (fols. 104v-5)
Incipit: Conuenerunt principes aduersus Dominum et aduersus Christum eius. Possunt uerba hec intelligi de uno martire siue pontifice.
11.57. (fol. 105)
Incipit: Reges intelligite &c. Rex dicitur quandoque regit quod in eo bestiale est.
11.58. (fol. 105rv)
Incipit: Nox dicitur peccatum propter multa. Primo exemplum noctis. Rabanus Nox est absentia solis.
11.59. (fols. 105v-6)
Incipit: Ne quando rapiat ut leo. Quia ut dicit Plinius leo sacratus potissime innoxius est.
11.60. (fol. 106)
Incipit: Propter innocenciam suscepisti et confirmasti me. Tria dicunt esse in prelatis que in Christo s. non in quouis gradu.
11.61. (fol. 106rv)
Incipit: In die tribulacionis eruam te. Nota primo pro meritis condigna afflictio.
11.62. (fol. 106v)
Rubric: In synodo uel ad religiosos.
Incipit: Quare tu enarras iusticia. Querit Deus per prophetam a peccatore uel malo pastore.
11.63. (fols. 106v-7v)
Rubric: Ad religiosos.
Incipit: Hec est generatio querencium Deum. Videnda sunt duo quo sit hec generatio et eius operatio.
11.64. (fol. 107v)
Incipit: Confundantur omnis nunquam agentes. Videndum est hic quid interpretatur mater ecclesia.
11.65. (fols. 107v-8)
Incipit: Quoniam sagitte tue infixe sunt mihi et confirmasti. Sagitte sunt uindicto Dei s. dolores mentis et corporis.
11.66. (fol. 108)
Incipit: Quid dicis de teipso. Quamuis ista questio fuerat proposita precursori.
11.67. (fol. 108)
Incipit: Producis luciferum in tempore suo. Inter cetera aliquem actum necessarium promouenda tria.
11.68. (fols. 108–9v)
Incipit: Producis. Gregorius 4 Morum c. 4 Omnipotens Deus sicut ex nihilo bona facere potuit.
11.69. (fols. 109v-11)
Incipit: Spiritus Domini ornauit celos. Magna predicanturis[sic] debet esse discrecio ut in sacro eloquio cum unus sermo dicitur non super eandem rem significare credatur.
11.70. (fols. 111–12)
Incipit: Producis

= 68 again.

11.71. (fol. 112rv)
Incipit: Visitans speciem tuam non peccabis. Secundum G’ 17 Non est qui sine peccato uitam transeat dum carnem corrupcionis portat.
11.72. (fols. 112v-13)
Incipit: Eligite meliorem. Quia mora longior in electionibus est ualde suspecta immo sepe dampnosa.
11.73. (fol. 113rv)
Incipit: Melior est dies mortis die natiuitatis. De Iesu caritati uestre sermo reddendus est quia iste est Saluator.
11.74. (fols. 113v-14v)
Incipit: Melior. In quibus uerbis omisso die natiuitatis cuius memoria ad presentem diem non pertinet passio Christi describitur duppliciter.

Followed by a short extract from Ambrose.

At the head of f. 115 ‘Hec duo folia de fr. Willelmo Hotoft’ (see above, art. 1).

11.75. (fol. 115)
Incipit: Omnia opera eius in fide. Si quis indiget restabit in fide maxime in opere iusto.
11.76. (fol. 115rv)
Incipit: Docete omnes gentes baptizantes eos. Docete utilia non friuola spernendo sanctorum doctrinam.
11.77. (fol. 115v)
Incipit: Implemini Spiritu Sancto. Mare mundus nauis desiderium nostrum.
11.78. (fol. 115v)
Incipit: Confortamini in Domino. Ratio est quia nobis assistit in omni pugna apostolus.
11.79. (fols. 115v-16)
Incipit: Probetis que sunt pociora. In ewangelio dominus seruos utiles probat et malos abicit.
11.80. (fol. 116)
Incipit: Videte regem. Vt scilicet transforentis[sic] mores eius in uos per commutacionem.
11.81. (fol. 116)
Incipit: Nunc milito. Qui innocenter uiuit hic bene militat.
11.82. (fol. 116rv)
Incipit: Natum aruit quia non habebat humorem. Istud est quasi uniuersaliter uerbum quia quicquid nouiter oritur si humore careat cito arescit.
11.83. (fol. 116v-17)
Incipit: Semetipsum optulit immaculatum Deo. Beate Marie manibus commenda quod offere cupis in sermone.

In the margin of f. 117 ‘Mauleuerer per hec 8 folia’. Possibly M. Richard Mauleverer, d. after 1351 (BRUO 1244).

11.84. (fols. 117–18)
Incipit: Plenitudo legis est dileccio. K. super isto uerbo dicit glosa sic Qui diligit plane legem impleuit.

f. 118 a note on ‘vii nomina demonum’.

11.85. (fol. 118rv)
Incipit: Nomen uirginis Maria. Sicud de Christo Filio Dei dicitur Luc. 2 uocatus est nomen eius Iesus.
11.86. (fols. 118v-20)
Incipit: Homo quidam descendit ab Ierusalem in Iericho. Et narratur processus usque oleum et uinum. Ierusalem interpretatur uisio pacis.
11.87. (fol. 120rv)
Incipit: Iste est qui descendit, iste est qui ascendit. Ista ascensio figuratur Gen. 13 Abraham ascendit de Egipto et uxor eius Sara.
11.88. (fols. 120v-1)
Incipit: Exaltabo ad populum signum meum. Ista conpetunt festiuitati exaltacionis sancte crucis ad huius honorem in uerbis propositis tria possumus considerare.
11.89. (fols. 121v-3)
Incipit: Repleti sunt omnes Spiritu Sancto. Ex hiis commendatur munus ex mittentis liberalitate ex ipsius preciositate et ex multiplici conuenienti utilitate.
11.90. (fol. 123rv)
Incipit: Non sine causa gladium portat. Gladio solent uti malignantes milites et dominantes. Spiritualiter malignantes sunt mali milites.
11.91. (fols. 123v-4)
Incipit: Beati mortui qui in Domino moriuntur. In istis uerbis notantur triplex premium iustorum.
11.92. (fol. 124rv)
Incipit: Pene militant in me. Hec uerba tria nobis insinuant que nobis ad subueniendum inuitat.
11.93. (fol. 124v)
Incipit: Colligite fragmenta ne pereant. Panes ordeacei ad comedendum asperi possunt figurare v. uulnera aspera Christi.

Conrad Holtnicker OFM 111.

11.94. (fols. 125–6v)
Incipit: Hotoft. Redde quod debes. K. I Pet. 3 innuitur quod predicator uerbi Dei debet esse paratus reddere rationem omni poscenti.
11.95. (fols. 126v-7v)
Incipit: Dic uerbo et sanabor. K. beatus Augustinus in quodam sermone de natiuitate Domini uolens ostendere quomodo uerbum Patris simul fuit in sinu Patris et in sinu matris.
11.96. (fol. 127v-9)
Incipit: Iesus autem abscondit se et exiuit. Beatus Augustinus 6. li. Confessionum c. 212 comparat sacrum scripturam rethi expanso super mare.
11.97. (fols. 129–31)
Incipit: Animam meam pro te ponam. Beatus Augustinus de quantitate anime capitulo 70 Pueri inquit cum pictorem in propositis quas intueatur tabulis pingentem uiderint.
11.98. (fols. 131–2v)
Rubric: Sermo de corpore Christi per fratrem L. Britown.
Incipit: Panem de celo prestitisti eis. Boni homines et mulieres dum gratia Dei et eius adiutorio et eius misericordia nihil possumus agere.

Laurence Britown (Bretoun) OFM (BRUO 261) was lector of the Oxford convent c. 1335.

11.99. (fols. 132v-4v)
Incipit: Ecce nunc tempus acceptabile. K. si mortalis homo cuius uita comparatur mari fluctuanti anno transuolati umbre transeunti uoci presenti.
11.100. (fol. 134v-7)
Incipit: Ego autem ad Dominum clamaui. Inter omnes sanctas martires quarum legebam passionem Sancta Margareta durissimam perpessa est examinacionem.
11.101. (fols. 137–8v)
Incipit: Manus Domini erat cum illo. In euuangelio hodierno k. constitutos in periculis ad malum impellentibus et destitutos adminiculis a bono repellentibus.
11.102. (fol. 139)
Incipit: Stanschawe. Recumbentibus Christi discipulis. In hoc ewangelio ostendit Saluator qualis esse debet qui predicat.

See E. Colledge, ‘A Middle English Christological poem’, in Essays in Honour of A. C. Pegis, ed. J. R. O’Donnell (Toronto, 1974), pp. 248–61.

11.103. (fols. 139–42)
Incipit: Vnde uenis et quo uadis. K. sicut in sacra scriptura pluries reperit[ur] et in seipso quilibet experientia magna solet esse.
11.104. (fols. 142–4)
Incipit: Christus pro nobis passus est. Vulgariter dicitur carus filius caris indiget dogmatibus.
11.105. (fols. 144–6)
Incipit: Mane nobiscum Domine. Nam est magisterium lucrari amicum set magisterium est eum tenere.
11.106. (fols. 146–8)
Incipit: Oliverus. Adiuua me. Solent homines in necessitate et tribulacione positi ad istum clamare pro adiutorio.
11.107. (fols. 148–9)
Incipit: Apparuit precedens eos eques in ueste candida. Beatus Georgius preces[sic] [pro preses?] sit nos sicud fortis miles precinctus gladio caritatis.
(fol. 149rv)

An alphabetical table of English words suitable for sermons

Language(s): Middle English
11.108. (fol. 150)
Incipit: Quam gloriosus fuit hodie rex Israel. Dicuntur hec uerba a Dauid secundum literalem sensum.

A marginal jotting in English, S. Lincolnshire dialect, pr. IMEP, p. 52.

Language(s): Latin, Middle English
11.109. (fol. 150rv)
Incipit: Egredimini filie Syon. Iubitantur [sic pro Inducuntur] hic anime fideles et deuotum [sic] ad duo. Ad exibitionem et Canticum primo.

Cf. BnF lat. 3269, no. 92.

11.110. (fol. 150v)
Incipit: Acceperunt ramos palmarum. Colligitur ex uerbis propositis illius honoris materia.

cf. Rome, Bibl. Casanat. 338, no. 97.

11.111. (fol. 151)
Incipit: Panis que ego dabo caro mea est. Exprimitur in uerbis propositis sacramentale misterium.

ibid., no. 102; Bonaventura 894.

11.112. (fol. 151)
Incipit: Si ego laui uestros pedes. Quoniam sicud ueritas in ewangelio protestatur non est discipulus supra magistrum neque seruus maior domino suo.

Naples, Bibl. naz., VIII. A. 20, no. 104; Rome, Bibl. Casanat. 333, no. 1.

11.113. (fol. 151v)
Incipit: Anno tercio imperii sui rex Assuerus fecit grande conuiuium. Continent uerbum[sic] proposita presentis solempnitatis methaphoram et figuram.

Klosterneuburg, Stiftsbibl. 869 (Franciscan coll.), no. 93.

11.114. (fol. 152v)
Incipit: Dolet rex super filio suo. Propositorum uerborum series si allegorice interpretatur satis conueniunt hodierne festiuitati.

Innsbrück, Universitätsbibl. 382, no. 69.

11.115. (fol. 153)
Incipit: Apprehensum eum eicerunt extra uineam. In hoc ewangelio ex intentione uel expositione parabole a Saluatore proposite signanter exprimitur diuina liberalitas.
11.116. (fol. 153v)
Incipit: Mortuus est propter delicta nostra. Dicuntur hec uerba de Dei Filio pro nobis incarnato passo et mortuo.

Rome, Bibl. Casanat. 338, no. 104.

11.117. (fol. 154)
Incipit: Refloruit caro mea. Valde indignum est ut eo die laudes debitas taceat lingua carnis.
11.118. (fol. 154v)
Incipit: Confitemini alterutrum peccata uestra. Monet nos beatus Iacobus in propositis uerbis ad duos actus nobiles ad gratiam preparantes.
11.119. (fol. 155)
Incipit: Exaudiat Deus oraciones uestras. Hec uerba fuerunt de Ierusalem ad Iudeos de Egipto.

cf. BAV, Ottob. lat. 268, no. 277.

11.120. (fol. 156)
Incipit: Petite et dabitur uobis. Suppositis uerbis excutitur et excitatur necligentia nostra.
11.121. (fol. 156v)
Incipit: Estote prudentes et uigilate in oracionibus. Quia diabolus temptat nos fallaciter per astuciam.
11.122. (fol. 157)
Incipit: Translati sumus de morte ad uitam quoniam diligimus fratres. Quatuor exprimitur in uerbis propositis. Primum est actus gratie quam diuina clemencia efficit.
11.123. (fol. 157v)
Incipit: Homo quidam fecit cenam magnam. Methaforice loquens Dei Filius 4 de seipso explicat in hiis uerbis.

BAV, Ottob. lat. 268, no. 303.

11.124. (fol. 158)
Incipit: Humiliamini sub potenti manu Dei. Quoniam occasione cuiusdem sermonis quem ad clerum feceram de aduentu Domini nostri Iesu Christi.
(fols. 158–60v)

Testimonia de sancta Trinitate, De nouitate mundi et creacionis, Testimonia de resurrectione corporum, De natiuitate Virgine.

11.125. (fol. 161)
Incipit: Ecce nunc tempus acceptabile ⟨(acephalous)⟩.

A marginal note refers to the rest, but this is not found in the book now.

11.126. (fol. 161Av)
Incipit: Memor esto iudicii mei. Pauci sunt bene memores amicorum suorum in hac uita.
11.127. (fols. 163–5)
Incipit: Ecce sedes posita erat in celo. Reuerendi mei ex scripturis sanctis sat possumus colligere quod uiuentibus politice honores et dignitates debentur pro mercede.
11.128. (fol. 165)
Incipit: Generacio preterit generacio aduenit. Quis potest confidere in seculi prosperitate.

At the head of f. 168, cropped, ‘Magister Ricardus Hontele frater predicator’. Richard de Hunteleye OP (BRUO 987) was at the Oxford convent in 1312; still alive in 1322.

(fols. 166–7)
Incipit: In sermone Misit de summo et accepit me &c. Subdiuisio. he sent fro aboue aouercumm yer mythyest

See Carleton Brown, ‘Sermons and miracle plays’, Modern Language Notes 49 (1934), 394–6. Includes instruction on the Lord’s Prayer, Seven Gifts of the Holy Spirit and two natures in Christ.

Language(s): Middle English
11.129. (fols. 168–9v)
Incipit: Veniet pax. Ista uerba ultimo proposita sunt uerba Saluatoris nostri sine acceptione personarum generaliter alloquentis.

At the head of f. 170, cropped, is ‘Ricardus Dreytone minor’’. Richard Drayton OFM (BRUO 593) was lector of the Oxford convent c. 1324.

11.130. (fol. 170rv)
Incipit: Domine salua nos perimus. In Matt. 20 autem dicitur Magister nonne ad te pertinet quod perimus.
11.131. (fol. 170v)
Rubric: Henricus de Cruce minorita.
Incipit: Postquam impleti sunt dies purgacionis. Sermo hodiernus et exposicio ewangelii ad solempnitatem hodiernam duo ad commendationem benedicte matris Dei.

Henry de Cruce OFM (BRUO 523) was lector of the Oxford convent c. 1327.

11.132. (fols. 170v-1)
Incipit: Benedictus qui uenit in nomine Domini. Vt hec uerba exponantur dextri aduentur[sic] tria ibi notantur.
11.133. (fol. 171)
Incipit: Dabo uobis pastores iuxta cor meum. Hic commendatur beatus Thomas ab offitii dignitate.

Bonaventura 568.

11.134. (fols. 171v-3)
Incipit: Pasce oues meas. K. propter peccatum primi parentis quo pro inobediencia in loco pascue collocatus errauit. Frater Philippus Laueham predicator.

Philip Lavenham OP (BRUO 1109) was at the Oxford convent c. 1330, DTh by 1337.

11.135. (fol. 173rv)
Rubric: Frater Iohannes de Criddlintone predicator.
Incipit: Angeli accesserunt et ministrabant ei. Pro gratia ?implenda dicamus saluationem angelicam.

prob. Quiddlingtone, i.e. Kidlington

11.136. (fol. 173v)
Incipit: Obsecro uos tanquam aduenas et peregrinos. In istis uerbis duo intelligentur uidelicet uistuosa[sic] (scil. uirtuosa) supplicacio et suggestio copiosa. R. Leycestria.

Richard Leycester OFM (BRUO 1142) was at the Oxford convent in 1318; transferred to York diocese by 1320.

11.137. (fol. 174)
Incipit: Estote imitatores Dei [cropped.].
11.138. (fol. 174)
Rubric: Frater I. Tanny predicator.
Incipit: Gracia Spiritus Sancti effusa est. In hiis uerbis tanguntur tria uidelicet superhabundans bonitas nulli deficiens indigenti.
(BRUO 1848), otherwise unknown.
11.139. (fol. 174v)
Incipit: Amice ascende superius. Promotus in terra longinqua optat amicos uenire ad se. Exemplum habemus de Ioseph.
11.140. (fol. 174v)
Incipit: Omnes morimur et in gaudium uolumus uenire. Hic duo uerbi s. presentis uite umidralis[sic] [scil. uniuersalis] decessum et celestis patrie appetitum.
11.141. (fol. 174v)
Incipit: Ecce intelliget seruus meus et exaltabitur et sublimis erit ualde. Ad commendacionis[sic] beati Clementis qui fuit pastor ecclesie uniuersalis.
11.142. (fol. 174v)
Incipit: Relictis omnibus secuti sunt eum. In istis tanguntur rerum mundanarum a(m)bitio et Saluatoris deuota ymitacio.
11.143. (fols. 174v-5)
Incipit: Orate pro me siue pro nobis ut sermo Dei currat. Et uidetur apostolus loqui de sermone Dei.
11.144. (fol. 175)
Rubric: Frater Laurentius Bretoun minor’.
Incipit: Scissis uestibus indutus est cilicio. In Iob scribitur pelle et carnibus uestisti me.

See above, no. 98.

11.145. (fol. 175)
Incipit: Scissis. Quotiens enim alicuius sancti laudem replicamus.
11.146. (fol. 175v)
Incipit: Iterum autem uidebo uos. K. amici raro uidentes se medio plus admittere loquuntur.
11.147. (fol. 175A)
Rubric: Frater minor.
Incipit: Apperuit sensum ut intelligerunt scripturas. Solent deuotes[sic] discipuli sic reporturas elucidare.
11.148. (fols. 175v-6, 175Av)
Incipit: Pater celebris sanctitatis patres reuerende consueta et honesta etsi ad tempus ex causa quandoque uarientur. Sermon before the pope.
11.149. (fol. 176–7)
Incipit: Spiritus ueritatis docebit uos. K. ad sensum uidemus quod homines qui uiuunt a?liis sumendo.
11.150. (fol. 177)
Rubric: Frater I. predicator.
Incipit: Mundus uos odit. Hic est notandum quod mundus uno modo dicitur. Celum terra et omnia que in eis sunt opera Dei.
(unfinished).
11.151. (fol. 177v)
Rubric: Hontele predicator.
Incipit: Sanctificate ieiunium. Sicut sta(?) ecclesie debemus in hoc sacro tempore aliquid subtrahere.
11.152. (fol. 178)
Rubric: Frater Symon predicator.
Incipit: Gaudium erit in celo super uno peccatore. In istis uerbis describitur status humani generis quoad tria.
11.153. (fols. 178v-9v)
Incipit: Rex tuus ueniet. Quadruplex in scriptura Filii Dei aduentus legitur.
(fols. 180–1v)

Lists of sermon incipits, with folio-numbers 56–276, then of key words arranged alphabetically, with the same range of folio-numbers.

11.154. (fols. 182–4v)
Incipit: Cum iste uenerit arguet mundum de peccato. Dicit apostolus ad quod peruenimus ut id sapiamus.

Schneyer 3. 765–75 refers to this MS but lists a quite different set of sermons from Toulouse, Bibl. de la ville 326 and 340, which have nothing to do with John de Sheppey. The sermons here include passages of English and French prose and verse. The English verse is IMEV 103.5/1, 759/1, 760/1, 797/1, 906/4 (= 4180), 1034.5/1, 1143/1, 1145/1, 1289/1, 1353/1, 1373/1, 1577/1, 1749/1, 1832/1, 2145/1, 2239/1, 2284.8/1, 2337/1, 2684/1, 2787/2, 2829/1, 3212/1, 3216/1, 3218/1, 3246.5/1, 3355/1, 3403/1, 4054/1, 4130/1, 4180, 1 321: 2698/3, 4113/3.

The contents after 184v are extracts from patristic sources for use in sermons.

Partial or wholly blank leaves often occur at the ends of quires: fols. 99v-100v, 165v, 167v are wholly blank.

Physical Description

Form: codex
Support: Parchment
Dimensions (written): 240 × 155 mm.
Fols. 168–79:
Dimensions (written): 215 × 160 mm.
Fols. 182–93v:
Dimensions (written): 255 × 170 mm.

Layout

Ruled with pencil in 2 cols of 58–60 lines; fols. 168–79 ruled with pencil in 2 cols of 50 lines, are written formally as far as 169v, then in a very rough hand still in 2 cols, otherwise ignoring the formatting.

Hand(s)

To f. 165 the work of two collaborating scribes writing anglicana in alternating stints; the rest is in several other hands of the same date and type. None of the scribes write well, and at times their work degenerates to scribble.

Fols. 182–93v are written in a very rough anglicana hand observing no formatting apart from a pencilled frame 255 × 170 mm.

Decoration

Red initials, paraphs and underlining, erratically supplied.

History

Origin: s. xiv1 ; England, Oxford

Merton College MS. 247 – Part II (fols. 194–209v)

Contents

Language(s): Latin

11. (fols. 194–201v, 209v-6v)
JOHN BELETH, Summa de Officiis Ecclesiasticis
Incipit: In primitiua ecclesia prohibitum erat ne quis uariis linguis loqueretur
Explicit: diceret me plasmasti miserere mei.’

CCSL cont. med. 41–41A (1976).

12. (fols. 206v-203)
PETER OF BLOIS, Compendium super Iob
Incipit: Incipit Iob. ⟨H⟩enrico Dei gratia illustrissimo ...; Gratias ago gratie largitori
Incipit: Vir erat ...; In tribus commendatur Iob
Explicit: gloria que non transit quam uobis et nobis largiri dignetur altissimus Filius I. C. qui ...

PL 207. 795–826; Stegmüller, Bibl. 6431; Sharpe, Handlist, p. 418.

13. (fols. 203–2)
Two Sermons
Incipit: ⟨H⟩aurietis aquas ...; Aduenistis k. partibus a diuersis locis a remotis
Incipit: ⟨F⟩ilii hominum usquequo graui corde ...; Qui solet ante homines Cicerone disercior esse facundus
Explicit: (ends impf.) quantum ad concupicentiam oculorum.

Physical Description

Form: codex
Support: Parchment
Dimensions (written): 255 × 165 mm.

Layout

Ruled with pencil in 2 cols of 52–62 lines.

Hand(s)

A practised English protogothic bookhand, gradually becoming smaller.

Decoration

At first green initials, some slightly ornamented, then initials in ink of text; thereafter unfilled spaces for initials and rubrics.

History

Origin: s. xii ex. ; England

Provenance

At the head of f. 198, in a hand of s. xiv in., is the beginning of a draft letter ‘Summo domino suo et deuoto Willelmo de Norvicio suus I. specialis fr. salutem in Domino sempiternam. Nouerit uniuersitas uestra nos constituisse et ordinasse Dominum Hugonem de Derrebi procuratorem nostram in omnibus causis interno et extra’. More was written at the foot, cropped by the binder. The bishop was probably William Ayermine, 1327–36.

At the head of f. 194 is ‘Tractatus de sacris locis temporibus regis et personis’, s. xvii.

Merton College MS. 247 – Part III (fols. 210–225v)

Contents

Language(s): Latin

14. (fols. 210–25v)
Anon. exposition of civil law
Incipit: ⟨Quoniam⟩(?) exponere summatim iuris nostri precepta Iustiniani codicis ordine seruato proposui
Explicit: (ends unfinished in Codex iv. 35) directa ei competit qui mandauit.

Followed by additions, s. xiii ex.:

a.

A short quotation from Ps.-Aug, De Visitatione Infirmorum

b.

A table of Roman numerals with corresponding Arabic numerals below.

15. (fol. 225v)
BERNARD OF CLAIRVAUX, Serm. 1 in Aduentu
Incipit: ⟨H⟩odie f. celebramus aduentus inicium cuius utique sicut et ceterarum sollempnitatum nomen
Explicit: (ends. impf. in 4) Scientiam quoque que nichilominus misericordia est.

SBO 4. 161–4 line 7.

Fols. 226–7v are blank except for brief pen-trials.

Physical Description

Form: codex
Support: Parchment
Dimensions (written): 250 × 150 mm.

Layout

Ruled with pencil in 2 cols of 58 lines.

Hand(s)

Written in a small neat protogothic bookhand of scholastic type, probably French.

Decoration

Unfilled spaces for initials and rubrics.

History

Origin: s. xii ex. ; France (?)

Additional Information

Record Sources

R. M. Thomson, A descriptive catalogue of the medieval manuscripts of Merton College, Oxford (Cambridge: D. S. Brewer), 2009. Errors in the numeration of items have not been corrected.

Availability

For enquiries relating to this manuscript please contact Merton College Library.

Digital Images

Digital Bodleian (full digital facsimile)

Bibliography

    Coxe, pp. 96–7; Powicke, no. 545; G. Mifsud, ‘John Sheppey, bishop of Rochester, as preacher and collector of sermons’ (BLitt diss., Oxford Univ., 1953; Bodl. Libr., MS B. Litt. d. 177), esp. pp. 281–312.

Funding of Cataloguing

Conversion of the printed catalogue to TEI funded by the Warden and Fellows of Merton College .

Last Substantive Revision

2019-10-01: First online publication

See the Availability section of this record for information on viewing the item in a reading room.