A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

Exeter College MS. 188

Terentius, Comoediae; Ferrara?, Italy, s. xv2

Contents

Summary of Contents: The plays and the Didascalia, the Periocha of G. Sulpicius Apollinaris, the Acta ludis and other supplementary texts, are identified below by reference to B. Munk Olsen, L'Étude des auteurs classiques latins aux xiᵉ et xiiᵉ siécles, 3 vols. in 4 (Paris, 1982–9), # plus a number referring to his numbered texts of Terence, ii. 587–98. Apart from some of the supplementary texts all are ed. by R. Kauer and W. M. Lindsay (Oxford, 19582).

Language(s): Latin

1. (fol. 1r-3r)
Terentius, Comoediae
a. (fols. 1r-v)
Incipit: Tetrentius[sic] comicus quidem genere extitit affer
Explicit: delitigat ore. Nomina autem fabularum siue librorum huius comici sunt ista. Andria. Eunucus. Heantontimerromenon. Adelphe. Hechira. Phormio.
b. (fols. 1v-2v)
Incipit: Sed nunc de andria uideamus. Andria prima fabula ideo uocatur
Explicit: qui uersiculum primi prologi in exemplum ponit. In prologis autem nihil aliud ... persona laboret
c. (fol. 2v)
Incipit: Primus actus huius comedie est simulatio
Explicit: filomena carino
d. (fol. 3r)
Rubric: Prohemium Prime comedie Terentii Afri.
Incipit: Natus in excelsis
Explicit: cautus erit.
(a)–(d) The argumenta etc. to the plays, (a) # 208, ed. P.J. Bruns (Halle, 1811), 1. 3–5, and Y.-F. Riou, Revue d’histoire des textes, 3 (1973), 106–12; (b) Andria, # 50, Bruns, 1. 5–7; (c) Andria, # 40; (d) Phormio, # 191; pr. Anthologia Latina pars prior fasc. 2, ed. A. Riese (Leipzig, 1906), no. 487c.
2. (fols. 3r-18v)
Terentius, Andria
a. (fol. 3r)
Rubric: Argumentum prime comedie intitulate Andria.
Incipit: Sororem falso creditam
Explicit: alias Charino coniugem.
b. (fol. 3r-v)
Rubric: PROLOGVS.
Incipit: Poeta cum primum animum adscribendum appulit
Explicit: sic uobis prius.
c. (fols. 3v-18v)
Rubric: Simo. Sofia.
Incipit: Vos istec intro auferte
Explicit: Caliopius recensui.
Final rubric: Explicit Andria Terentij ab Andria Menandri.
(a) Argumenta, prologue and didascalia, # 36; WIC 18456. (b) Prologus, # 47, ed. P. Wessner, Aeli Donati quod fertur commentum Terenti, 1 (Leipzig, 1902), 35–6; (c) Andria, # 25.
3. (fols. 18v-37v)
Terentius, Eunuchus
Rubric: Incipit Eunucus eiusdem.
a. (fols. 18v-19r)
Incipit: Acta ludis Megalensibus. ita est iungendum acta est recitata
Explicit: refertur ad comediam ut eunucus comedia.
b. (fols. 19r-20r)
Rubric: Prologus in eunuco.
Incipit: Si quisquam est qui studeat se placere bonis
Explicit: sibi eunucus uelit.
c. (fol. 20r)
Incipit: Meretrix adolescentem cuius mutuo amore
Explicit: illuditur
d. (fol. 20r-v)
Incipit: Sororem falso dicticatam Thaidis
Explicit: Frater collocat uiciatam ephebo.
e. (fols. 20v-37r)
Rubric: Incipit Eunucus. Phedria. Parmeno.
Incipit: Quid igitur faciam
Explicit: Caliopius recensui.
f. (fol. 37r-v)
Rubric: Aliud argumentum Eunuchi.
Incipit: Argumentum statim dicte comedie quod intitulatur Eunucus que satis potuit uideri in ipso contextu. In precedenti fabula introdux’ quendam iuuenem nomine Phedria filius Scenis qui uocabatur Laches
Explicit: uti hisdem personis.
(a) Didascalia, # 76; Bruns, 1. 153–4, Riou, 83; (b) Prologus, # 67; (c) # 66, ed. S. Prete (Heidelberg, 1954), 178; (d) Argumentum, # 65; (e) Eunuchus, # 55; (f) Didascalia, Argumentum, not identified, except that ending is as # 76b, which Riou, 83, regards as the normal ending of # 76.
4. (fols. 37v-54r)
Terentius, Heauton timorumenos
a. (fols. 37v-38r)
Incipit: Acta est id est recitata est ludus Megalensibus Lucio Cornelio Lentulo Lucio Flaco edilibus curulibus egere
Explicit: in prologio[sic] maledictis emulorum respondent
b. (fol. 38r)
Rubric: I prima recitationis huius comedie.
Incipit: Acta ludis Megalensibus Lucio Cornelio Lentulo \L./ Valerio Flacco
Explicit: Marco Iunio Tito Sempnio consulibus.
c. (fol. 38r)
Rubric: Argumentum Hentitumerumenon.
Incipit: In militiam proficisci natum cluniam amantem
Explicit: Aliam uxorem Clitipho accipit.
d. (fols. 38r-39r)
Rubric: Proemium.
Incipit: Ne cui uestrum sint mirum cur partes seni poeta dederit
Explicit: uobis placere studeant potius quam sibi.
e. (fols. 39r-54r)
Rubric: Hentitumerumenon incipit. Cremes Senes Menedemus.
Incipit: Quanquam hec inter nos nuper notitia
Explicit: Caliopius recensui.
(a) Didascalia, #111, ed. Bruns, 1. 269–70; (b) Didascalia, # 109; (c) Periocha, # 107; (d) Prologue, # 108; (e) Hautontimoreumenos, # 100.
5. (fols. 54r-70r)
Terentius, Adelphoe
Rubric: Incipit Adelphi eiusdem.
a. (fol. 54r-v)
Incipit: O vos[sic] cum haberet Demea adolescentulos dat mitioni fratri ad optandum Eschinum
Explicit: Potitur Thesipho cytharistria ex orato suo parte duro Demea.
b. (fol. 54v)
Rubric: Incipit prologus.
Incipit: Postquam poeta sensit scripturam suam
Explicit: augeat industriam.
c. (fols. 54v-55r)
Rubric: Mitio.
Incipit: Acta ludis funebribus Quinto Fabio
Explicit: et Marco Cornelio consulibus.
d. (fols. 55r-69r)
Incipit: Storax. non redijt hac nocte
Explicit: Caliopius recensuj.
e. (fol. 69r-v)
Rubric: Tempora recitationis in Adelfis.
Incipit: Acta est ilia fabula Adelfe quam Terentius latine composuit
Explicit: et Marcho Cornelio consulibus.
f. (fols. 69v-70r)
Rubric: Argumentum in Adelfis.
Incipit: Postquam poeta more suo in prologo maleuis respondit
Explicit: cetero pleniter legendo uidebuntur.
(a) Periocha, # 8; (b) Prologue, # 18, ed. S. Prete (as 3 above), 351; (c) Didascalia, #10. ‘Mitio’ belongs before ‘Storax’ in (d); (d) Adelphoe, # 1; (e) Periocha, # 13, Bruns, 2. 3; # 17, Bruns 2. 3–4.
6. (fols. 70r-83v)
Terentius, Heyra
a. (fol. 70r)
Rubric: Hechyrea incipit argumentum.
Incipit: Eschira dicta a loco non longe ab Athenis
Explicit: quos inter heroas computabant.
b. (fol. 70r-v)
Rubric: Aliud argumentum.
Incipit: Hechira est nomen huic fabule
Explicit: uxorem recepit Pamphilus cum filio paruulo quem peperit Philomenam.
c. (fols. 70v-71r)
Rubric: Argumentum Hecheree metricum a Terentio factum
Incipit: Vxorem duxit Pamphilus Philomenam
Explicit: Vxorem recipit Panphilus[sic] cum filio.
d. (fol. 71r)
Rubric: Prologus ⟨I⟩.
Incipit: Hechirea est huic nomen fabule hec cum data est
e. (fols. 71r-72r)
Rubric: ⟨Prologus II⟩
Incipit: Orator ad uos uenio
Explicit: emptas meo.
f. (fols. 72r-83v)
Rubric: Phylotis. Syra. F
Incipit: De[sic] pol quam paucos repperias[sic]
Explicit: Plaudite Caliopus[sic] recensuj.
(a) # 142, cf. Riou, 85; (b) # 143, ed. Bruns, 2. 96–7; (c) Periocha, # 133; (d)–(e) Prologues I and II, # 134, 135, here written without division; (f) Hecyra, # 125.
7. (fols. 83v-101r)
Terentius, Phormio
a. (fols. 83v-84r)
Rubric: Argumentum in Phormionem.
Incipit: Argumentum istius fabule istud est
Explicit: plenissime manifestabit.
b. (fol. 84r)
Rubric: Tempus recitationis.
Incipit: Acta ludis Romanis .L. Postumo Albino
Explicit: M. Valerio consulibus.
c. (fol. 84r)
Rubric: Argumentum.
Incipit: Cremetis frater abierat[sic] peregre Demifo
Explicit: Vxorem retinet Antifo a patruo agnitam.
d. (fols. 84r-85r)
Rubric: Oratio.
Incipit: Postquam poeta uetus poetam non potest retrahere
Explicit: adiutans et equanimitas.
e. (fols. 85r-101r)
Rubric: Davus Seruus.
Incipit: Amicus meus
Explicit: uos ualete et plaudite caliopius recensuj.
Final rubric: Terentij Affri Phormio Explicit. ^Liber Deo gratias Finis Amen^.
(a) # 166, cf. Riou, 86; (b) Didascalia, # 161; (c) Periocha, # 158; (d) Prologue, # 160; (e) Phormio, #150.

Physical Description

Secundo Folio: filiam.
Form: codex
Support: parchment FHHF
Extent: 101 leaves, prepared in the Italian manner, preceded and followed by a post-medieval paper flyleaf
Dimensions (leaf): 245 × 160 mm.
Dimensions (written): 160 × c. 90 mm.

Collation

1–910 1012 (wants 12, blank). Catchwords are written vertically. There are no quire numbers or signatures.

Layout

One column, 32 lines. Ruled partly in hard point, partly in ink.

Hand(s)

A humanistic bookhand of Ferrarese type, punctuated by punctus versus and low point.

Decoration

On fol. 3r an illuminated border, white vine-tendrils on a blue background with crimson and dark green infilling and the green spattered with gold dots. At the foot is a defaced coat of arms on a gold background surrounded by a green laurel wreath with a blue and a red riband to left and right respectively.

Otherwise capitals are plain blue and red, 2-line. There are rubrics and red underlining of characters’ names. Not recorded by Alexander and Temple.

Binding

Sewn on five bands between wooden boards covered with stamped calf (Italian, s. xv), rebacked. Brown endbands; gilt edges. De Marinis, Legatura (as MS 186), 3. 103, no. 3035.

History

Origin: s. xv2 ; Ferrara?, Italy

Provenance and Acquisition

A defaced shield at the foot of fol. 3r presumably bore the arms of the first owner. There is no record of how the manuscript came to Exeter.

Exeter library identifications are, inside the front cover, ‘Coxe CLXXXVIII’ (name in pencil, number in ink), ‘Exeter College’ (pencil) and ‘169 I’ (pencil, deleted). On fol. ir is ‘Exeter College, Oxford’ (embossed), ‘Italian MS of the 15 C’ (pencil).

Record Sources

Andrew G. Watson, A descriptive catalogue of the medieval manuscripts of Exeter College, Oxford (Oxford: Oxford University Press), 2000.

Availability

For enquiries relating to this manuscript please contact Exeter College Library.

Funding of Cataloguing

Conversion of the printed catalogue to TEI funded by the Rector and Fellows of Exeter College.

Last Substantive Revision

2020-04-29: First online publication

See the Availability section of this record for information on viewing the item in a reading room.