A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

St John's College MS 136

Reginald, canon of Shede, Dogma laicorum; sermon book of Philip, vicar of Wycombe; Grosseteste, Constitutions; Physiologus

Physical Description

Comprising four originally separate MSS
Form: codex
Support: Comprising four originally separate MSS, all on vellum (MSS 1 and 4 HSOS/HFFH, MSS 2 and 3 FSOS/FHHF).
Extent: Fols. iii + 123 + iii.
Dimensions (leaf): 220 × 150 mm.
after fol. 109, 200 mm x 135–45 mm.

Binding

A modern replacement. Sewn on five thongs. At the front, a marbled paper leaf and two modern paper flyleaves; at the rear, two modern paper flyleaves and another marbled leaf (iv–vi).

History

Origin: s. xiii variously ; England

Provenance and Acquisition

A vast amount of material relating to ownership of manuscript 2 in the mid- or later s. xiii: material copied in a single hand, s. xiii med., in the lower margins of manuscript 2, including copies of letters. The most explicitly dated entry occurs on fol. 81v: ‘Anno domini MoCoCo sexagesimo primo Memorandum quod eodem anno recepit vicarius de Wycumb de blado de santerdune De ordeo et dras mixto xxj. quart. \v. sol./ […] ’ (and similar notes on payments for church duties on fol. 81).

This association is strengthened by three letters from ‘Philippus perpetuus vicarius ecclesie de Wycumbe’ to various addressees: to ‘Dilectis sibi in cristo fratribus suis ⟨ ⟩(fols. 96v–7); to ‘Magistro R de stratune seculari’ (fols. 100v–1v); and to ‘Magistro Iohanni de Cuntune’ (fol. 107v, the conclusion on fol. 108 cut away); lacking Philip’s name but inferentially his as well, are letters addressed to ‘⟨ ⟩nerabili et discreto Domino W Magistro de Godestowe(fols. 83v–4); and to ‘Magister karissime Cornien’ (fol. 102). The only letter here definitely not by Philip is from one of his addressees: ‘El’e Cuntesse de Warewyk frere Water de Godestowe maunde salut’ (fol. 104v).

In addition, a number of accounts and documentary entries record (? Philip’s) dealings in Northampton and Havering (? Essex), e.g. ‘Memorandum quod persona de hauering debet michi primo pro ligatura librorum suorum de hau⟨ ⟩ Item pro oleo ad comburendum in cancello suo ⟨ ⟩ misso apud Oxonias coram priore sancti Andree Norhamtonie pro detur ⟨ ⟩ qui stetit ibi per tres dies xij. d Item ad portandum apud Norhamt’ ⟨ ⟩ Item ad oblata facienda diacono de hauering xij. d’ (fol. 88v).

Wll’s de Walton’ (fol. 111v, upper margin; s. xiv).

Records of payments from a series of individuals, including Simon koc, Ioh’ danner, Cristian Ranlot, Randulfus Pellipp, Rob’ godesspayn (fol. 1rb, lower margin, s. xv/xvi).

‘Liber Richardi Butler rectoris de Aston in Le wallis ex dono Magistri Albani ..... senioris 2 Decembris 1607’ (fol. 1, upper margin). The references to St Andrew, Northampton (OClun) cited under 1 above are suggestive, since the College’s two books from the house (MSS 20, 39) were Butler’s donations.

S. xvii list of contents (fol. 1, outer margin).

‘Liber Collegij Sanctj Johannis Baptistae Oxon ex dono Richardi Butler Doctoris Theologiae Archidiaconi Northampt’ (fol. 1, lower margin).

Manuscript 1 = Fols. 1–70

Contents

Language(s): Latin

1. Fols. 1ra–70vb:
Rubric: Breuis prelibacio de continencia et ordine huius libri
Incipit: Sacerdotibus uniuersis ad quorum manus presens scriptum peruenerit frater REGINALDUS nomine tenus SHEDENSIS ecclesie canonicus salutem in domino Quanta diligencia et quam sollicite sedulitatis obseruancia sit ou⟨i⟩bus cristi pascendis […]
Rubric: [fol. 1va, the text] Dogma laicorum De quadrifaria theologye doctrina
Incipit: Omnis sermo diuinus aud hystoricus est aud mysticus Hystoria est
Explicit: Est et alius modus ligandi et soluendi qui per [CW: excommunicacionem] ||
REGINALD, CANON OF SHEDE, Dogma laicorum

A sermon handbook with models and additional material from the Fathers (misidentified as ‘dogma clericorum’ by a hand of s. xv, fol. 1, upper margin). No other copies of the text have been found. The scribe wrote ‘aue regina celorum’ before the text. Breaks off, at the end of a quire, in a chapter on papal power.

Added text:

a. Fol. 45 (lower margin):

‘Nouem preconia Iohannis Et ortum christi […] (s. xv).

Physical Description

Secundo Folio: -petendis
Support: HSOS/HFFH
Extent: Fols. 70.

Collation

1–212 310 4–612. Catchwords under the inner column; no signatures.

Layout

In double columns, each column 155 × 52 mm. , with 10 mm between columns, in 43 lines to the column. Frequent prickings; bounded and ruled in black and brown ink.

Hand(s)

Written in gothic textura semiquadrata, s. xiii1, but below top line; S. Harrison Thomson, ‘Three Anglo-Norman translations of the Veni Creator Spiritus’, Medium Aevum 8 (1939), 33–9 at 33, thought the scribe had been trained in Oxford. Punctuation by medial point and punctus elevatus.

Decoration

Headings in red, often unfilled.

At textual divisions, 2- and 3-line alternate red and blue lombards, usually unflourished, with a few larger arabesque capitals and capitals in both colours.

History

Origin: s. xiii1 ; England

Manuscript 2 = Fols. 71–108

Contents

Language(s): Latin with an addition in Anglo-Norman

2. Fols. 71ra–2va:
Incipit: Sancti spiritus assit nobis gracia In Mathei xxi. Cum appropinquasset Legitur hoc ewangelium de utroque adwentu vnde legitur in prima dominica aduentus
Explicit: experiantur set cum ueris hebreis lucem et refrigerium beati recipiant Quod nobis etc.
Unidentified sermon, like virtually all the collection.

These may be homilies prepared for parochial use, presumably by the PHILIP, vicar of Wycombe, who has added material in many lower margins (see “Provenance” below).

3. Fols. 72ra–3rb:
Incipit: Dominica ija. ysaia Omnis uallis implebitur et omnis mons […] fratres karissimi in primis canticum ecclesie attendamus quod dicitur Expectetur ut pluuia uerbum domini
Explicit: continue emittit aqua nos defendat dominus qui praua et aspera in directa facit amen
4. Fols. 73rb–4:
Incipit: Dominica iija. Orietur in diebus eius iusticia et habundancia pacis Dilectissimi tempus istud vsque ad natale domini appellatur adventus domini Set notandum Quod triplex
Explicit: cum mortali peccato alias tendat quam ad mortem eternam de qua eripiat nos dominus qui viuit

A new scribe writes the first column, but the main hand takes up at the top of fol. 73v.

5. Fols. 74–5:
Incipit: Dominica iija. Quid existis in deserto uidere arundinem uento agitatam Per arundinem significantur superbi quia sicut arundo alta est sic et superbi
Explicit: vir duplex animo inconstans est in omnibus viis suis etc. Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbe
6. Fols. 75–6:
Incipit: In die Natalis domini Cristus hodie natus est gaudiamus Ne argui possim nihil uobis doctrine inpendisse quibus omnia debeo
Explicit: quam saciabitur iustus cum eam uiderit quam oculus non uidit nec auris audiuit
WILLIAM DE MONTIBUS, sermo 69 (Sharpe, no. 2129 [793–4]), (Schneyer, 2:514).
7. Fol. 76rv:
Incipit: In die circumcisionis ⟨S⟩cindite prepucium cordium uestrorum id est superfiuitatem et inmundiciam Dies iste
Explicit: infirmitates nostras contra medici nostri probicionem [sic for prohibicionem] ideo scindite a vobis hanc \super/fluitatem
8. Fols. 76v–7v:
Incipit: In die epiphanie Tria sunt munera magorum preciosa quia de thesauris regiis prolata
Explicit: erant indignacionis et ex dolore amissi honoris non humilitatis et deuocionis

Also appears in Dublin, Trinity College MS 332, fol. 87rv and cf. sermon 10 from the anonymous collection in Avignon, Bibliotheque d’Avignon MS 591 (Schneyer, 8:76).

9. Fol. 78rv:
Incipit: Dominica prima post epiphaniam Cvm factus esset ihesus annorum Moraliter Si wis ascendere ad ierusalem \ad [later] / celebrandum pascha necesse est ut puer ihesus
Explicit: tribus enim dietis supradictis recedimus a deo Istis autem tribus impletis invenimus eum

Two contemporary additions to this sermon appear in the lower margins of fols. 78v–9.

10. Fols. 78v–80:
Incipit: Dominica ija. Nvpcie facte sunt in chana galilee Cana enim interpretatur zelus Galilea transmigracio Et bene quemlibet enim
Explicit: multitudinem dolorum meorum in corde meo consolaciones tue letificauerunt animam meam

Cf. HUGH OF ST VICTOR, sermo 227 (Schneyer, 2:800), more distantly PHILIP THE CHANCELLOR, sermo 127 (4:827); there is also a copy at BL, MS Royal 3 A.x, fol. 110.

11. Fols. 80–2:
Incipit: Cum descendisset ihesus de monte scilicet vbi nulli nisi discipuli ascendere potuerunt qui tipus sunt perfectorum
Explicit: [fol. 81v] antequam ad portum salutis perueniret | quod fuit quando patri spiritum reddidit
12. Fol. 82rv:
Incipit: Simile est regnum celorum homini qui seminauit Allegorice Regnum celorum ecclesia dicitur homo seminator cristus sicut ipse dominus
Explicit: mercedem quia non est comprehensio brauii celestis nisi in vnitate fidei
13. Fols. 82v–4:
Incipit: Simile est regnum celorum patrifamilias Allegorice pater deus pater est Regnum celorum ecclesia uel uita iustorum
Explicit: sicut beatus bernardus Ocium est nouerca uirtutum et nutrix viciorum
14. Fols. 84–5v:
Incipit: Dominica Exiit qui seminat seminare Sicut dicit beatus gregorius Hoc ewangelium non indiget exposicione set amonicione
Explicit: quia secundum vitam et voluntatem consiliancium erit vita diuitum
15. Fol. 85v–6v:
Incipit: dominica [later] Smpsit [sic for Sumpsit] ihesus xiicim. discipulos litera patet Moraliter Ascensus iste significat ascensum in ierusalem supernam
Explicit: Mundum illuminauit Vnde in Matheo Non sum missus nisi ad oves [CW: qui perierant] ||
16. Fol. 87rv:
Incipit: Dominica prima post festum sancte trinitatis Ewangelium secundum lucam Homo quidam erat diues Nota quod dominus in hoc ewangelio principaliter agit contra auaros
Explicit: Sciencia sanctorum est hic temporaliter affligi et in eternum cum domino gloriari Quod nobis etc.
17. Fols. 87v–9v:
Incipit: Homo quidam fecit cenam magnam Nota quod matheus agit de prandie post quod restat cena
Explicit: designantur que terrena ambiendo [altered to amvidendo?] quasi lambunt dum solis temporalibus delectantur
18. Fols. 89v–91:
Incipit: Erant apropinquantes ad ihesum publicani et pccores [sic for peccatores] Publicani sunt qui publica uectigalia exigunt et lucra seculi per negocia
Explicit: vt sic querat diligenter et dragmam reparatam inueniet [altered to -niat] et dicat congratulamini michi
19. Fols. 91–3v:
Incipit: Estote misericordes scilicet de peccatis propriis condolendo vnde ecclesiasticus Miserere anime tue placens deo
Explicit: in progenie sua incurrit vnde Maledictus chani sit ipse seruus fratrum suorum
20. Fols. 93v–4v:
Incipit: Cum turbe irruerent ad ihesum In hoc quod dicit irruerent notatur turbarum deuotio ut audirent
Explicit: seruando amittimus largiendo seruamus Item gregorius Manus pauperis gazaphilacium dei est
21. Fols. 94v–5v:
Incipit: Nisi habundauerit iusticia uestra Sicut dicit dominus in Matheo Non veni legem soluere set adimplere et hanc implecionem
Explicit: In Mattheo Cum facis clemosinam noli tuba canere ante te sicut ypocrite faciunt
22. Fols. 95v–7v:
Incipit: Cum turba multa premittit materiam miraculi Misereor super turbam In hoc quod | [fol. 96] dicit miseror notatur vera eius humanitas
Explicit: set in penitentia plene manducabunt quando facie ad faciem deum videbunt
23. Fols. 97v–9v:
Incipit: Attendite a falsis prophetis Intendit dominus in hoc ewangelio principaliter suos instruere ne fraudulenta simulacione
Explicit: et manifesta sit Ardor in satisfactione rubiginem veteris peccati consumens
24. Fols. 99–102:
Incipit: Homo quidam erat diues qui habebat uillicum Intendit dominus in hoc ewangelio principaliter invitare ad opera pietatis et dehortari
Explicit: diuites in fide et heredes regni quod repromisit deus diligentibus se
25. Fols. 102–4v:
Incipit: Cvm apropinquaret ihesus jerusalem uidens ciuitatem In hoc ewangelio predicitur euersio ierusalem que facta est per principes romanos
Explicit: in dignitatibus et prelacionibus primos et precipuos facit esse in suppliciis
26. Fols. 104v–6:
Incipit: Dixit ihesus ad quosdam qui in se confidebant tanquam iusti Ostendit dominus in hac parabola non fidei uerba set opera
Explicit: subito enim ueniet ira eius et in die vindicte disperdet te
27. Fols. 106–8v:
Incipit: Exiens ihesus de finibus Alligorice exitus iste a tiro per sidonem ad mare Galilee transitum cristi significant
Explicit: quia dicitur in proverbiis Qui seruat ficam suam fructus capiet ex ea
28. Fol. 108v:
Incipit: Beati oculi qui vident Oculi scilicet interiores non exteriores tantum quia pharisei corpus meum uiderunt
Explicit: presentem que volebant interrogabant non per angelos uel varias species ||

Apparently the same as Cambridge, Gonville and Caius College MS 52/29, sermo 59; and BL, Royal 2 D.vi, sermo 39, both anonymous collections (Schneyer, 8:235, 450). The text breaks off after six lines at the quire end, on a page where the lower margin has been cut away.

Added texts (see also Provenance below)

b. Fols. 79v–80 (the lower margins):
Incipit: Veni creator spiritus Seynt espirit ore venez | de nos le curages visitez
Explicit: confortour | de secle al secle et a tuz iour’ Amen
An Anglo-Norman translation of ‘Veni creator spiritus’,

ed. Thomson, 35–6. In the same hand which made additions to item 9.

c. Fol. 95 (the lower margin):
Incipit: Nota secundum FRANCISCUM DE MERONIS in suo sermone de Indulgenciis domini […]
a note outlining the distinction between pardon ‘a pena’ and ‘a culpa’ (this item and the next in mixed anglicana/secretary, s. xv med.).
d. Fols. 95v–6 (the lower margins): ‘
Incipit: Ibant tres boni fratres ad montem oliueti bonas herbas querentes omnia wlnera sanant’ et obuiauerunt domino nostro […]
a charm

Physical Description

Secundo Folio: hominis
Support: FSOS/FHHF
Extent: Fols. 38.
Dimensions (written): generally 160 × 130 mm.

Collation

7–88 [one or more lost quires] 98 1016 (–15, –16). A catchword at fol. 86 (most lower margins cut away); no signatures.

Condition

The lower margins of fols. 91–4, 108 cut away.

Layout

In long lines, 22–32 lines to the page. The first quire pricked; bounds and rules in lead.

The opening portion (fols. 71–3) in double columns, each column usually 162 × 52 mm. , with 10 mm between columns, in about 42 lines to the page.

Hand(s)

Most of the book in a single textura semiquadrata with sporadic but frequent anglicana letter forms (apparently above top line), s. xiii med. The opening portion (fols. 71–3) by other scribes. Punctuation by point, medial point, and occasional punctus elevatus.

Decoration

Headings in red and in text ink.

At the heads of the sermons, 1- and 2-line red lombards, some with later flourishing in text ink.

In work not by the main scribe, some use of red paraphs to divide the text.

History

Origin: s. xiii med. ; England

Manuscript 3 = Fols. 109–13

Contents

Language(s): Latin

29. Fols. 109–11v:
Rubric: Hic incipiunt constituciones magistri ROBERTI GROSSETESTE linconiensis episcopi
Incipit: ⟨D⟩ebentes de vobis racionem bonam reddere que racio secundum Augustinum est dicere non tacere
Explicit: transgrescione conuicti seu confessi fuerint nos eos pro posse nostro adiuuante domino nostro ihesu cristo canonice punituros
Final rubric:
ROBERT GROSSETESTE, Constitutions

Ed. E M. Powicke and C. R. Cheney, Councils and Synods… II (Oxford, 1964), 1:267–76. Fols. 111v–12 have the table for the constitutions printed at 276–78, in double columns. Our MS is unnoted in the edition but was described by C. R. Cheney, English Synodalia of the Thirteenth Century, 2nd edn. (London, 1968), 113–14. Fols. 112v–13v were originally blank.

Added texts:

e. Fol. 112v:
Incipit: Predictus hugo episcopus dedit omnibus contritis confessis et vere penitentibus
Explicit: summa pater noster et Aue maria Nemo scit nisi solus deus
A listing of indulgences offered by Hugh of Wells, bishop of Lincoln (before 1209–35) inferentially 1228 x 1235, since some indulgences offered are associated with bishop Hugh Northwolde of Ely (1228–54). This item and the next two are written in anglicana, s. xiv in.
f. Fol. 112v:
Incipit: Venerabili pater in Cristo domino I dei gracia lincoln’ episcopo sue humiles et deuote Priorissa sancti Michaelis extra Stanford et eiusdem loci couentus salutem cum omni Reuerentiam pariter et honorem paternitati vestre reuerende dilectum nobis in cristo N de tali loco Acolit’
Explicit: Reuerenda in domino Ihesu cristo Datus in capitulo nostro in [stained] sancte crucis Anno Domini MoCCCoiio
Letter from the convent of Benedictine nuns to John Dalderby, bishop of Lincoln (1299–1320), requesting the ordination of an acolyte to perform services.
g. Fol. 113:
Incipit: Nouerint vniuersi nos Iohannem permissione diuina lincolnensis episcopum dilectum in cristo filium N dictum de D nostre diocesis ad omnes sacros ordines […] Reuerendo patri in cristo domino I dei gracia lincolnensis episcopo suus humilis et deuotus decanus de D cum summo obediencie debito Reuerentiam et honorem Nouerit vestra paternitas ueneranda quod N de C clericus
Explicit: valeat paternitas Reuerenda in domino per tempora longiora Datus apud etc.
Further (form?) documents concerning the ordination of a priest.
h. Fol. 113:
Incipit: O homo site videres tibi displiceris et michi placeris sed quia non vides […] O qui sedebit gloriosus in trono modo iacet sepultus in tumulo […] Quando sex cum limus res vilissimus simus | Vnde superbimus […]
A series of verses,

none in Walther, added in anglicana, s. xv.

i. Fol. 113v:
Incipit: HOSTIENSIS de Matrimonio Est accio quare non debent iterum benedici qui secundas nupcias contrahunt quia quando prima
Explicit: Cesset ergo stulta stultorum presumptuosa apprehensio Tam in vigilia pasce quam in ceteris diebus
Three notes on canon law,

in anglicana, s. xiv med.

k. Fol. 113v:
Incipit: Venerabili viro et discreto domino N Rectori seu vicario Ecclesie de D dominus R perpetuus vicarius de C suus amicus salutem Quoniam proprium est et meritorium veritati testimonium peribere tenore presencium vobis significamus
Explicit: patentes sigillo nostro consignatus Data apud C predictum in festo N Anno domini MoCCCColxxoiiijo.
A letter stating that one of R’s parishioners is free to marry in N’s parish,

in anglicana with secretary a, s. xv ex.

Physical Description

Secundo Folio: et turpis
Support: FSOS/FHHF
Extent: Fols. 5.
Dimensions (written): 145 × 112 mm.

Collation

116 (–6, blank).

Layout

In long lines, 30 lines to the page. Prickings; bounded and ruled in brown ink.

Hand(s)

Written in anglicana, s. xiii4/4. Punctuation by point, medial point, and occasional punctus elevatus.

Decoration

The single heading in red.

The text is divided by red-slashed capitals.

Red paraphs and red-slashed capitals at heads of entries in the table.

History

Origin: s. xiii4/4 ; England

Manuscript 4 = Fols. 114–23

Contents

Language(s): Latin

30. Fols. 114–23v:
Rubric: Incipit phisialogus liber bestiarum siue uolucrum siue uermium […]
Incipit: Filium suum Iudam dicebat catulus leonis Iuda filius meus phisialogus dicit tres naturas habere leonem
Explicit: in operibus bonis perseuerauerint transit gehennam ignis ardentis et non tangit eum flamma
Physiologus

Ed. E J. Carmody, Physiologus latinus: Editions préliminaires versio B (Paris, 1939), 11–52, the text ending in the discussion of the salamander. C. L. Kingsford (ed.), The Song of Lewes (Oxford, 1890), 86, 89 (nn. to 420–2, 433) notes our MS (as well as our MS 178) as possible sources of the locutions of the poem.

Added texts

l.

blank portions of the final page are filled with theological notes, in incipient anglicana, probably s. xiii ex.

Physical Description

Secundo Folio: se et dormit
Support: HSOS/HFFH
Extent: Fols. 10.
Dimensions (written): 170 × 96 mm.

Collation

128 132. No catchwords or signatures.

Layout

In long lines, 30 lines to the page. Prickings; bounded and ruled in lead.

Hand(s)

Written in textura semiquadrata, above top line, s. xiii in. Punctuation by point only.

Decoration

Two-line red lombards at the heads of sections.

A few marginal paraphs slashed in red.

Red heading at the opening and later spaces between chapters have wavy line-filler in red.

History

Origin: s. xiii in. ; England

Additional Information

Record Sources

Ralph Hanna, A descriptive catalogue of the western medieval manuscripts of St. John's College, Oxford (Oxford: Oxford University Press, 2002)

Availability

For enquiries relating to this manuscript please contact St John's College Library.

Bibliography

    E J. Carmody (ed.), Physiologus latinus: Editions préliminaires versio B (Paris, 1939).
    C. R. Cheney, English Synodalia of the Thirteenth Century, 2nd edn. (London, 1968).
    C. L. Kingsford (ed.), The Song of Lewes (Oxford, 1890).
    E M. Powicke and C. R. Cheney (ed.), Councils and Synods… II (Oxford, 1964).
    Johannes Baptist Schneyer, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1150-1350, 11 vols. (Münster i. W., 1969–90).
    Richard Sharpe, A Handlist of the Latin Writers of Great Britain and Ireland before 1540. Publications of the Journal of Medieval Latin 1 (Turnhout, 1997).
    S. Harrison Thomson, ‘Three Anglo-Norman translations of the Veni Creator Spiritus’, Medium Aevum 8 (1939), 33–9.
    Hans Walther, Initia carminum ac versuum Medii Aevi posterioris Latinorum, 2nd edn (Göttingen, 1969).

Funding of Cataloguing

Conversion of the printed catalogue to TEI funded by the Thompson Family Charitable Trust

Last Substantive Revision

2022-12: First online publication

See the Availability section of this record for information on viewing the item in a reading room.