A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

MS. Hamilton 30

Summary Catalogue no.: 24460

Nikolaus von Jauer, Johann Herolt, Lumen animae, sermons, exempla; Germany, 15th century, middle

Contents

Language(s): Latin

Upper pastedown: ex dono note (see provenance) and 15th-century table of contents.

1. (fols. 1ra–23vb)
⟨Nikolaus Magni von Jauer⟩, ⟨Tractatus de superstitionibus⟩
Incipit: Quoniam lumbi mei impleti sunt illusionibus ... Constat fidem veram caritate informatam lunem existere
Explicit: presumpcione diuine voluntatis
Colophon: Benedictus

Part of fol. 23vb, fols. 24r-v blank (fol. 24r ruled).

2. (fols. 25ra–213vb)
⟨Johann Herolt⟩, ⟨De eruditione Christi fidelium seu de doctrina christiana⟩

Kaeppelli 2386; pr. [Cologne, c. 1475] (istc ih00090900), etc. Attributed here to Henricus de Frimaria.

2.1. (fol. 25ra–75ra)
⟨Dist. 1–10 de decem praeceptis⟩
Rubric: Summa Henrici de Frimaria x Preceptorum
Incipit: Si vis vitam ingredi serua mandata dei Mt 19 In verbis prepositis ostendit christus cuilibet homini viam vite eterne
Explicit: sic consensus in talem dilectacionem non erit peccatum mortale sed veniale etc.
(fols. 75ra–76ra)

Alphabetical index, Adoracio-Ymagines, followed by an index of sermons.

(fol. 76va–83vb)
Incipit: Incipiunt inhibiciones sacramenti uel separaciones hominum a sacramentis que separacio dicitur excommunicacio. Est ergo excommunicacio licita […] Omnibus hereticis. Omnibus enim qui incidunt in heresim iam deputatam sunt excomunicati
Explicit: ab eppiscopo publice confundatur

Added, fifteenth century; not part of Herolt's text. Ends imperfect (?). Cf. Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, Ms. 576, fols. 217–224. Fol. 79v blank; text continues uninterrupted (?).

On fol. 84ra is a short note on preaching; most of fol. 84r blank, fol. 84b ruled, blank.

(fols. 85ra–151v)
⟨Dist. 12–19, de septem peccatis mortalibus⟩
Rubric: Summa Henrici de Frimaria 7tem vici⟨or⟩um capitalium
Incipit: Peccatum cum consumatum fuerit generat mortem Jacob. ij Per ^et^ hoc intelligitur de quolibet peccato mortali
Explicit: habitare consensit
Final rubric: Et sic est finis de vicijs capitalibus. Sequitur nunc de operibus misericordie tam corporali quam spirituali
(fols. 151v–160ra)
⟨Dist. 20, de sex operibus misericordiae⟩
Rubric: De 6 operibus misericordie tam corporali quam spirituali
Incipit: Pro quo sciendum quod opera misericordie sunt sex. Primum est cibare esurientem
Explicit: in bonis operibus obtulit totum perdit
Final rubric: Explicit tractatus de sex operibus misericordie. Secuntur speciales sermones et vtiles cuilibet predicare volenti et primo sequitur sermo de oracione etc. \Explicit tractatus de 6 operibus. Sequitur tractatus secundus eiusdem operis \Henrici de Wymaria/ de expositione dominice orationis angelice salutacionis et simboli apostolorum/
(fols. 160ra–170vb)
⟨Dist. 21–22⟩
Incipit: ⟨O⟩mnes vnanimes in oratione estote 1 Pet. iii Sicut dicit glosa super illud
Explicit: ante oculos tuos. Ad quam vitam […]
Final rubric: Explicit tractatus super pater noster Et aue maria Et symbolum. Sequitur nunc de septem sacramentis
(fol. 171ra–190rb)
⟨Dist. 23–29⟩
Rubric: (fol. 170vb) Tractatus breuis \eiusdem libri tercius/ de 7tem sacramentis
Incipit: Pro quo notandum sacramenta sunt septem que deus instituit
Explicit: de hoc quere supra in quarto precepto etc.
Final rubric: Sequitur tractatus de nouem peccatis alienis etc. \7 donis spiritus sancti/
(fol. 191va–194vb)
⟨Dist. 30⟩
Rubric: Tractatus \pertinens ad precedens opus quartus/ de septem donis spiritus sancti
Incipit: Septem sunt dona spiritus sancti que ideo sunt septem
Explicit: si delectacione carnali cor maculas
Final rubric: Et sic est finis huius libri de doctrina christiana collectus per fratrem theodricum de beilstete ex diuersis & pluribus libris […]

In other manuscripts 'Theodoricus de Berlstrete'.

(fols. 195ra–199va)
⟨Dist. 11⟩
Rubric: Tractatus de nouem peccatis alienis
Incipit: Peccatorum alienorum sunt nouem
Explicit: in pane et aqua ieiunare. Et tantum de materia de peccatis alienis.
Final rubric: Sequitur registrum super totum librum et supra materiam de decem preceptis et ceteris
(fol. 199vb–205vb)

Alphabetical index keyed to distinction numbers

Incipit: Abstinencia in cibo et potum est prolongatio vite
Explicit: Ypocrisis octo modis committitur et quando est peccatum mortale
(fols. 205vb–213vb)

Table of sermons in liturgical order

Rubric: Secuntur collecta dominicalia et applicabilia de predicto libello […]
Incipit: [dominica prima in aduentu] Ecce rex tuus venit ... Iam pro presenti tempore celebratur
Explicit: [sermo communis de beata virgine] propter tres raciones ut habetur in secundo precepto

Indexes as in the printed editions.

Fols. 213(a) recto - 213(c) verso (not foliated), blank.

3. (fol. 214ra–382rb)
Lumen animae 'B' (Kaeppeli 566)
Rubric: Lumen anime. Tractatus bonus utilis nobilis et subtilis tractans de naturis rerum lumen anime nuncupatus
Incipit: Summi mihi pontificis fauente gracia
Rubric: (fol. 216ra) Lumen anime incipit se capitulum primum de natiuitate domini nostri ihesu christi
Incipit: (fol. 216rb) Plinius libro de mirabilibus mundi Hoc eciam inquit(?) vnum operum nature
Explicit: et magnificabitur in conspectu altissimi saluatoris unde in luca Omnis qui se exaltat […]
Final rubric: Et sic est finis. Et sic est finis huius tractatus naturalis lumen anime nuncupatus […]
Colophon: […] compilatus per me Jodoc. cristen pro tempore illo existens predicator in gera(?) Sub anno Domini mºccccº60 […]

Largely as pr. 1477 (GW M16911), ending in tit. 74 'de superbia'. A table of the tituli (numbered 1–75) added in a later fifteenth-century hand on fol. 382v, originally blank.

4. (fols. 383ra–508vb)
Sermons
4.1. (fols. 383ra–434rb)

Sermons on the Virgin Mary

Rubric: De annuciacione
Incipit: Terra nostra dabit fructum suum […] Hoc verbum potest esse sancte matris ecclesie hodie de hodierna annuciacione
(fol. 384va)
Rubric: De visitacione
Incipit: Magnificat anima mea […] Id est ex intimis cordis dictu(?) laudabo q(uasi) d(icit) Maria O Elizabet tu magnificas me
(fol. 388rb)
Incipit: Dabit ipse dominus vobis signum […] In verbis istis misterium incarnacionis hodie factum describitur
Explicit: ut nobis propitium faciat suum filium ut post hoc exilium ostendat nobis ipsum in regno suo aeterno. Amen

Johannes Contractus: not listed in Schneyer; pr. fol. ccv verso- ccviii verso.

(fol. 390ra)
Rubric: De annunciacione virginis gloriose
Incipit: Cantate domino canticum nouum […] Sic scriptum habemus in psalmo. Hodie mirabilia facta sunt deus incarnatur virgo fecundatur

Schneyer III.440 (Johannes Contractus 102)

(fol. 390vb)
Incipit: Maria optimam partem elegit […] Illud verbum nulli proprie convenit nisi virgini marie

Schneyer III.260 (Jacobus de Voragine 512)

(fol. 392ra)
Incipit: Visitasti terram et inebriasti eam […] In psalmo verba proposita convenienter possunt intelligi de cena(?) [sic for terra] benedicta vteri virginalis

Schneyer II.661 (Henry of Freimar 309–311)

(fol. 396ra)
Incipit: Cum inducerent puerum […] In hys verbis duo describuntur. Primum est marie et Yoseph commendacio

Schneyer III.440 (Johannes Contractus 96)

(fol. 398ra)
Rubric: De purificacione virginis gloriose
Incipit: Surge illuminare ierusalem […] Ex quo sancta ecclesia colit festa luminum Et christus qui est verus lumen hodie est in templum presentatus
Explicit: videre per visionem apertam quod nobis concedat iesus

Schneyer III.440 (Johannes Contractus 97)

(fol. 399va)
Incipit: Exsurgens autem maria Morale siquidem(?) .. .. Seda [sic for Beda] accepto u(irginis) consensu mox celestia petit angelus quam ascendentem de ascendens aliquid caritatis contingit precipue inter mulieres coniugatas
(fol. 401vb)
Rubric: De eodem
Incipit: Exsurgens autem maria abyt in montana […] Nota legitur quod cum angelus gabriel a deo misse
(fol. 403ra)
Rubric: De eodem
Incipit: Exsurgens maria in montana abyt […] Ac excepto [sic for Accepto] consensu virginis celestia petit angelus
(fol. 404ra)
Rubric: De eodem
Incipit: Exurgens autem maria abyt in montana […] Istud ewangelium legitur in ecclesia de noua festiuitate gloriose virginis marie
(fol. 405rb)
Rubric: De eodem
Incipit: Et introiuit in domum […] In istis verbis ewangelista recitat multiplicem effectum
(fol. 406rb)
Incipit: Ecce enim ut facta est vox […] Gaudet in enim in presencia sponsi
(fol. 407rb)
Incipit: Sanctificavit tabernaculum suum […] Preciosis reliquiis solet deputari tabernaculum aureum et argenteum
(fol. 408rb)
Rubric: De concepcione
Incipit: Nota h(abemus) de concepcione beate marie virginis aliquas conclusiones per ordinem. Quarum \prima est/ de qua est dubium principale
(fol. 410vb)
Rubric: Concepcionis
Incipit: Sapientia edificauit sibi domum Dominus noster iesus christus dei filius qui est sapientia patris cupiens nobiscum habitare per suscepcionem humane ne ullam domum invenire potuit
Explicit: Igitur honoremus matrem domini virginem gloriosam ut velit nobis impetrare remissionem peccatorum in presenti et gratiam dei in futura gloria. Amen.
(fol. 412rb)
Rubric: De natiuitate virginis
Incipit: Liber generacionis […] Liber iste quasi apotheca gratiarum. Sicut in apotheca alicuius diuitis
(fol. 415rb)
Incipit: Flores apparuerunt in terra […] Vnde sciendum quod deus olim fecit crescere de terra duos flores ita(?) formosos

Cf. Lüneburg, Ratsbücherei, Ms. Theol. quart 30, fol. 9r (Tidericus/Theodoricus Arnevelde)

(fol. 416rb)
Rubric: De eodem
Incipit: Ego quasi plantacio rose Virgo maria scilicet assimilatur(?) rose quia sicut secundum plurimum flos rose inter omnes flores tenet principatum

Cf. Lüneburg, Ratsbücherei, Ms. Theol. quart 30, fol. 10v (Tidericus Arnevelde)

(fol. 417rb)
Rubric: De eodem
Incipit: Non est factum opus […] Non est tale factum opus quale pro deo vtique tam preciosum et tam admirabile
(fol. 418va)
Rubric: De uisitacione \De concepcione/
Incipit: Non est opus factum tale […] Ista verba potest applicari competenter commendacionem beatissime virginis marie
(fol. 419vb)
Rubric: De assumpcione
Incipit: Que est ista que ascendit sicud auroro[sic] consurgens […] Hec est ista mulier de qua dicitur Joh. in apok. Mulier amicta sole luna sub pedibus
(fol. 421va)
Rubric: De assumpcione
Incipit: Multe filie congrauerunt diuitias […] Istud verbum exponitur de beata virgine que hodie per gloriose sublimitate supergressa est omnes creaturas

Schneyer III.442 (Johannes Contractus 119)

(fol. 424rb)
Rubric: De eodem sermo 3us
Incipit: Hodie magnificata est anima mea […] Verbum illud poterat dicere beata virgo quando fuit ad celos assumpta

Schneyer III.442 (Johannes Contractus 121)

(fol. 426vb)
Incipit: Beata me dicent omnes generaciones […] Dignum est qui a deo recipit beneficium

Schneyer III.442 (Johannes Contractus 123)

(fols. 429ra–431va)
Incipit: Qve est ista que progreditur quasi aurora consurgens […] Verba ista exponi possunt de beata virgine et scribitur hoc beata virgo quadrupliciter
Colophon: Benedictus sit deus cum maria matre in eternum et ultra

Schneyer III.442 (Johannes Contractus 124). Rest of fol. 431va blank.

(fol. 431vb)
Incipit: ⟨S⟩apientia edificauit sibi domum Si tamen propheta iubet dominum laudare in sanctis quanto igitur laudandus est in sanctissima genitrice eius
(fol. 433va–434rb)
Rubric: Exemplum bonum huius festivitatis
Incipit: Legitur quod fuit quidam papa rome nomine honorius qui habuit sororem que habuit filium nomine mamfredus qui fuit fornicator
Explicit: conuersi sunt ad fidem uiso miraculo

Fols. 434v, 435r-v ruled, blank.

4.2. (fols. 436ra–469vb)
Sermones de tempore et de sanctis, Easter to Pentecost

Chiefly from Johannes Contractus, Sermones de tempore et de sanctis (Schneyer III.433–43), including several sermons not listed as his in Schneyer but included in the early print (GW M13419, ISTC ic00871000; reference is made here to Dusseldorf, ULB, Pr.Th.I.193 (Ink.)).

(fol. 436ra–439rb)
Johann Herolt, Sermones discipuli de tempore L-LI (sermones I-II de pascha)

As ed. [c. 1482], nos. 50('Hec est dies...'), 51 ('Pane nobiscum...). Breaks off unfinished at the foot of fol. 439rb, 'sibi dulcia id est quod omnia'.

Fol. 439v ruled, blank; fol. 439a recto ruled, blank; 439b recto-verso blank.

(fol. 440ra)
Rubric: Sermo in die pasche […]
Incipit: Epulemur in azymis […] Scitis dilectissimi quod post diuturnum laborem
(fol. 440vb)
Incipit: Qvedam person ex obediencia coacta rogauit dominum ut sibi reuelactur[sic] gaudium dilectissime matris
(fol. 441ra)
Rubric: Sequitur sermo de sancto marco ewangelista
Incipit: Dignus est mercenarius […] Verbum i(stu)d potest exponi de beato marco Qui in vinea domini dignus fuit operarius

Schneyer III.441 (Johannes Contractus 104), cf. IX.415(27)

(fol. 442va)
Rubric: De letaniis
Incipit: Letanie bis in anno sunt scilicet

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 55), cf. VIII.705(57)

(fol. 443ra)
Rubric: De sancto Philippi[sic] et Ia(cobo)
Incipit: Domine ostende nobis […] In verbis premissis duo tanguntur Primum est presentis status

Schneyer III.441 (Johannes Contractus 105), cf. IX.415(28)

(fol. 444va)
Incipit: Laventur pedes vestri […] Verba ista dixit Abraham ad tres viros quos vidit

Cf. Schneyer III.441 (Johannes Contractus 106), cf. IX.829(1)

(fol. 446va)
Rubric: De sancto Iohanne apostolo et ewangelista
Incipit: Vocauit nomen eius amabilis […] Legitur Quod nato salomone Mater eius de consilio nathan prophete uocauit eum amabilem

Schneyer III.441 (Johannes Contractus 107), cf. IX.415(28)

(fol. 447vb)
Rubric: Sermo bonus in corpore christi
Incipit: A domino factum est […] Legitur Apock. vo quod beatus iohannes vidit in dextera sedentis super thronum librum scriptum intus et foris sigillatum septem sigillis. Et iste liber est corpus christi

Marginal notes; a note at the bottom of fol. 448ra continues onto the verso of a small sheet inserted between fols. 447 and 448 (the recto is blank).

(fol. 449va)
Rubric: De eodem sermo
Incipit: Probet autem seipsum homo […] Videmus si aliquis debet aliquem cibum comedere oportet quod uideat et probet si ille cibus sit sanus
Explicit: multo forcius qui christum digne suscipit […]

Schneyer lists four sermons beginning similarly (III.244, 587; VIII.419, 614), none of which end similarly.

(fol. 450va)
Incipit: Psallite deus qui ascendit […] Hodie agitur festum quo Christus qui propter nos in mundum

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 58); cf. IX.892(95)

(fol. 452ra)
Rubric: Sermo secundus de eodem
Incipit: Hodie incipiam te exaltare […] Verba illa dixit dominus ad iosue qui alio nomine appellabatur iesus

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 58), explicit differs.

(fol. 453va)
Rubric: Sermo bonus de spiritu sancto
Incipit: De excelso misit ignem […] Qui perficit beneficium obligatur ad gratiarum accionem et ad obsequium

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 58); cf. IX.892(95).

(fol. 456ra)
Rubric: De eodem. Sermo 2us in die eodem
Incipit: Repleti sunt omnes […] In verbis premissis prescribitur qualiter datus fuit spiritus sanctus cum donis gratuitis
Explicit: toto desiderio concupiscas. Rogemus […]

Johannes Contractus (not in Schneyer; pr., fols. cxxv recto - cxxvij recto)

(fol. 457va)
Incipit: ⟨P⟩araclitus spiritus sanctus […] In verbis premissis circa missionem spiritus sanctus tria tanguntur. Primo spiritus sanctus qui mittitur dignitas
Explicit: hunc spiritum sanctum nobis mittat qui viuit etc.

Johannes Contractus (not in Schneyer; pr., fols. cxxvij recto - cxxviij verso); cf. Schneyer IX.892–3(97), cf. VIII.796(21)

(fol. 458va)
Incipit: Sic deus dilexit mundum […] Wlgariter dicitur recipere unam amphoram

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 63)

(fol. 459va)
Rubric: Feria 3a penth.
Incipit: Ego veni ut vitam habeant […] In verbis istis duplex bonum Quod homini ex aduentu christi prouenit describitur scilicet bonum gratie in presenti
Explicit: doloris non recordatur amplius. Ad hanc vitam nos perducat […]

Johannes Contractus (not in Schneyer; pr., fols. cxxx recto - cxxxj verso); cf. Schneyer VIII.796(22)

(fol. 460va)
Incipit: ⟨S⟩vper seruuos[sic] meos et ancillas […] In verbis premissis circa missionem spiritus sancti iiijor describimur[sic]. Primum est recipiencium ijdoneitas
Explicit: (fol. 461va) et a peccatis absoluat. Qui cum patre et eodem spiritu […]

Johannes Contractus (not in Schneyer; pr., fols. cxxxj verso - cxxxiij recto)

Fol. 461vb blank.

(fols. 462ra–469vb)
Johann Herolt, Sermones Discipuli de tempore LXXII-LXXV (Pentecost)

Fol. 470r-v blank.

4.3. (fols. 471ra–483rb)

Sermones in dedicatione ecclesiae

(fol. 471ra)
Incipit: Dixit qui sedebat […] Hoc[sic] verba karissimi in libro apock. sunt scripta xxijo et hodie in missa huius solempnitatis lecta
Explicit: Rogemus ergo illum qui sedet in trono ut dignetur nos reuocare in corpore et anima […]
(fol. 472ra)
Incipit: ⟨D⟩omus mea domus orationis […] Hec verba bene conveniunt huic festivitati quam hodie celebramus. Nota dominus noster Iesus
Explicit: peruenire(?) omnis homo fidelis ac bonus rogemus

cf. Mattsee, Kollegiatstift, 75, fol. 211va

(fol. 472vb)
Incipit: ⟨T⟩erribilis est locus iste […] Istud verbum decantatur in officio misse dedicacionis ecclesie

Also in Uppsala, UB, C 351, fol. 188v.

(fol. 473vb)
Incipit: ⟨T⟩emplum hoc sanctum ingredientes rex pie […] Hec sunt verba matutinarum. Circa que est notandum quod unusquisque homo libenter debet ire ad ecclesiam propter quinque
(fol. 474vb)
Incipit: ⟨D⟩ixit qui sedebat in throno […] Nota invenimus thronum saphirium thronum rubeum Thronum eburneum
Explicit: in isto autem throno facit omnia noua. Rogemus.

Cf. Augsburg, SB, 2o Cod. 320, fol. 25rb

(fol. 475va)
Incipit: ⟨P⟩latea ciuitatis aurum mundum […] In festo consecracionis ecclesie legitur de ciuitate sancta Ierusalem
Explicit: manifestum est per condiciones platearum. Rogemus.

Also in Uppsala, UB, C 351, fol. 186v.

(fol. 476vb)
Incipit: ⟨V⟩idi ciuitatem sanctam […] Per illam ciuitatem quam dominus iohanni demonstravit(?) signatur ciuitas superna

For other manuscripts see G. Glauche, Katalog der lateinischen Handschriften der Bayerischen Staatsbibliothek München: Clm 28255–28460 (1984), p. 285 (on Clm 28456).

(fol. 477vb)
Incipit: ⟨S⟩anctificaui domum istam […] Legitur in libro Regum Quando(?) salomon edificavit templum ierusalem

Cf. Augsburg, SB, 2o Cod. 531, fol. 61va.

(fol. 478vb)
Incipit: ⟨I⟩n domo tua oportet me manere In solempnitate dedicacionis vbi plures conveniunt legitur

Also in Kremsmünster, Stiftsbibliothek, CC 51, fol. 140ra.

(fol. 479vb)
Incipit: ⟨V⟩ere dominus est in loco isto […] Legitur in Genesi quod Iacob patriarcha pergebat bersabee in aram

Mattsee, Kollegiatstift, 58, fol. 97rb, as Hieronymus Posser.

(fol. 480va)
Incipit: ⟨E⟩t querebat uidere iesum […] Historia patet Zacheus interpretatur iustificatus quia iustus non erat. Ideo uidere dominum non potuit
(fol. 481ra)
Incipit: ⟨R⟩efulsit sol […] In hijs verbis tria sunt notanda. Primo quid sit sol, 2o quid clipei
(fol. 481vb)
Incipit: ⟨V⟩as eleccionis […] Hec verba reperiantur in actus apostolorum xijo et dixit ea dominus ad ananiam dum apostolum paulum
(fol. 482vb)
Incipit: Cris(ostomus) Per ipsos Christum induimus. Per ipsos dei filio coniungimur

Part of fol. 483rb blank.

4.4. (fols. 483va–486va)
Incipit: Gloria et honore coronasti […] Primo rethorice philosophie[sic] Laus est sermo elucidans magnitudinem uirtutis. Nulli ergo ecclesiastici(?) nec in celo nec infra data est tanta magnitudo uirtutis sicut sacerdoti

Part of fol. 486va blank; fol. 486vb blank; fol. 487r ruled, blank; fol. 487v blank; fols. 487a recto - 487g verso blank.

4.5.
Sermones de animabus
(fol. 487ra–b)
Rubric: Sermo de animabus post primam missam sacerdotis
Incipit: Memento me dum bene tibi fuerit Hec verba dixit ioseph dum esset in vinculis et carcere pharaonis

Preceded by five lines of deleted sermon notes on pride, beginning 'Superbus habitus est culpabilis propter quatuor.'

Part of fol. 487vb blank. Fol. 487a recto-verso ruled, blank.

(fol. 488ra–491va)
Rubric: Sermo de animabus post dedicacionem uel alias applicabilis
Incipit: Memento nostri Pso cv Fratres sicut mater sancta ecclesia festum sue dedicacionis peregit
(fol. 491va–496rb)
⟨Georgius de Horto Christi⟩, ⟨Sermo de novissimis⟩
Incipit: Memorare nouissimia tua […] Secundum communem sententiam doctorum sanctorum memoria mortis est medicina peccati

Fol. 496rb partly blank; Fol. 496v ruled, blank; fol. 496a recto-verso ruled, blank.

4.6.
(fol. 497ra)
Incipit: ⟨L⟩etanie in anno bis fiunt scilicet in festo beati marci que dicitur letania maior et tribus diebus ante ascensionem

Schneyer III.437 (Johannes Contractus 55), as above, fol. 442va.

(fol. 498rb)
Incipit: ⟨A⟩scensio domini xlo die a resurreccione domini facta est. Quam circa ascensionem septem sunt per ordinem consideranda. Primo unde ascendit
(fol. 501ra)
Rubric: De sancto spiritu
Incipit: Spiritus sanctus hodierna die vt sacra actuum testatur historia in apostolos in li⟨n⟩gwis igneis missus est
(fols. 504ra–506rb)
Jacobus de Voragine, Legenda aurea (cc. 31–35)
Incipit: ⟨S⟩eptuagesima sunt tempus deuiacionis. Sexagesima tempus uiduacionis. Quinquagesima tempus remissionis
Explicit: de nece sui domini
Graesse, pp. 146–54. Rest of column blank.
4.7.
Sermones in dedicatione ecclesiae
(fol. 507va–vb)
Rubric: Dedicacionis die sermo
Incipit: Non est hic alius nisi domus dei […] Fratres hodie sancta ecclesia festum agit sue dedicacionis in quo recolit benignitatem

Rest of column blank.

(fol. 508ra–vb)
Incipit: Laudete cum gaudentibus […] Filioli mei hodie sancta mater ecclesia peregit festum sue dedicacionis in quo predixit filiis suis magnum gaudium et leticiam
Explicit: Augustinus in libro de doctrina christiana Cristus petit et non accepit et tu offendis nomen pietatis||

Imperfect.

5. (fols. 509ra–562ra)
Exempla

A substantial collection of exempla with no evident structure; the first three and last three as follows:

Incipit: (fol. 509ra) Rursum christum crucifigit qui ad peccata redeat Vnde legitur in tempore sancti francisci cum diuina pietate? prima ordinis minorum iaceret fundamenta Quidam de fratribus redire ad seculum temptabatur
Explicit: vsque ad finem vite deuotus in religione permansit

Adapted from Cesarius of Heisterbach, Dialogus Miraculorum II.6, where told of St Bernard.

Incipit: (fol. 509ra) Quilibet homo debet deo confidere et se in sacro tempore ad deum conuertere […] vnde exemplum in Vitis patrum libro 3 c. 6. Frater quidam inpugnabatur
Explicit: donec moriar

Vitas Patrum (Verba seniorum) V.38, PL 73.884–5

Rubric: (fol. 509va) Exemplum de tempore
Incipit: Quilibet debet tempus suum vtiliter expendere Bern(ardus) nil preciosus tempore et heu nil hodie eo vilius invenitur. Transeunt dies salutis et nemo recogitat. Unde legitur exemplum. Quod quidam deuotus homo quando audiuit horalonguum[sic] signare(?) semper cogitat et dixit O deus meus iam iterum vnam horam
Explicit: eternam penam quam nunc patimur euasisse

Also found in Petrus Reginaldetus, Speculum finalis retributionis (ed. 1495, p. 30).

Incipit: (fol. 561rb) Exemplum narrat beda de gestis angelorum[sic] libro 2o ad quodam viro nobili nomine fursco qui exitus a corpore
Explicit: prout exemplificat gregorius iiijo libro dyalogorum narrans de multi[sic] liberatis suffragijs viuorum etc.
Rubric: (fol. 561va) Contra diuites
Incipit: Exemplum contra diues qui seruant[sic] pecuniam. Fuit quidam ortolanus in heremo qui omnem suum laborem in elemosina pauperum
Explicit: qui solum mirabilia fecit
Rubric: (fol. 561vb) Contra iracundos
Incipit: Exemplum contra iracundos. Quidam abstinatus fuit cui cum semel diceretur remitte rancorem
Explicit: demisit de corde suo

The collection in Klagenfurt, Universitätsbibliothek, Pap.-Hs. 101, fols. 193r-240r, has a similar incipit.

Most of fol. 562ra blank; fol. 562rb blank. Fol. 562v blank, not ruled; fol. 562(a)r-v blank, not ruled.

6. (fols. 563ra–564rb)
⟨Sermones in festo Corporis Christi (?)⟩
Incipit: Accipite et ma⟨n⟩ducate […] Pueri karissimi christus dei filius uolens de miseria huius mundi in quo infinita mala sustinuit
Incipit: (fol. 563vb) Ego sum panis viuus […] Hec uerba dicit saluator noster hodie ad nos uolens nos participes fieri corporis et sangwinis sui

Fol. 564va-b ruled, blank. Fols. 565ra-566vb ruled, blank.

Physical Description

Form: codex
Support: paper
Extent: 581 folios
Dimensions (leaf): 305 × 215 mm.
Foliation: i-566, with several blank folios not foliated at the time of cataloguing: three after 213; two after 439; seven after 486; one after 487; one after 496; one after 562. There are unfoliated inserted sheets after 388 and 447.

Layout

2 cols., c. 40–6 lines, column space 225–30 × 60 mm.

Hand(s)

Several hands, one of which is Jodocus Cristen.

Decoration

Coloured initials.

Rubrics.

Binding

Blind-stamped leather over boards, contemporary, with contemporary contents-label. Bosses and clasps lost. The stamps seem to be eDB s031734 (Christusmonogramm) and eDB s0158831 (Wellenranke) associated with the Schriftstempel-Meister (w000846) workshop (Leipzig).

History

Origin: 15th century, third quarter (partly 1460 and mostly before 1465) ; German (partly at Gera ) (?)

Provenance and Acquisition

Jodocus Cristen, partly written by him (fol. 382rb) and given by him in 1465 to the Erfurt Carthusians (inscription, upper pastedown): ‘Iste liber pertinet ad domum saluatoris ordinis carthusiens’ prope erfordiam Quem ego jodocus cristen eidem ob amorem eiusdem Saluatoris & animarum salutem anno Domini 1465 \nouiciatus mei/ die uero sancte katerine in presencia venerabilis patris \domini(?)/ hermanni prioris eiusdem domus & patris jacobi \per(?)/ testamentum tradidi. eo tamen modo ut cedat ad vitam vnius de filijs fratrum si gracia Dei cooperante ydoneus efficiatur ad seminandum Verbum Dei’

Erfurt, Charterhouse: pressmark ‘ N. 53(?) \J. 18/ ’; catalogue, J. 18.

Not identifiable in the 1836 catalogue of the Bülow sale.

Sir William Hamilton, 1788–1856

Presented to the Bodleian Library by his sons and received in 1857.

Record Sources

Description by Matthew Holford (June 2020). Previously described in the Summary Catalogue (1897).

Digital Images

Digital Bodleian (full digital facsimile)

Bibliography

Last Substantive Revision

2019-08-07: Description revised for Polonsky German.