A catalogue of Western manuscripts at the Bodleian Libraries and selected Oxford colleges

MS. Hamilton 50

Summary Catalogue no.: 24480

A Sermons (de tempore, de sanctis, de virgine); Germany, 14th century, second half. B Peregrinus Polonus, Sermones de sanctis, Germany, 1375.

Physical Description

Composite: two manuscripts with separate quire signatures and early foliation, together in the fifteenth century.
Extent: 1 + 261 (or 2 + 260) + 1 folios
Dimensions (leaf): 205 × 145 mm.
Foliation: i-ii, 1–261 in modern pencil superceding separate medieval foliations.

Collation

1(10(?)) (fols. i, 1–9), 2(10) (fols. 10–19), 3(8)-8(8) (fols. 20–67), 9(12) (fols. 68–79), 10(10) (fols. 80–89), 11(8) (fols. 90–7), 12(12) (fols. 98–109), 13(8)-19(8) (fols. 110–165) | 20(12)-26(12) (fols. 167–160), 27(12–2, two leaves lost from the second half of the quire) (fols. 251–60)

Binding

Half-leather binding over wooden boards, ruled and stamped in blind, fifteenth century. Sewn on three double bands. Contemporary contents label and pressmarks ‘C .49.’, ‘C xlix’. Strap-and-pin fastening lost (closing on the 'front' board). Stamps probably of the bindery of St Peter's, Erfurt (w002367), including 'vierblatt' (s015813), rosette (s015819), lion (s015828)

Traces of turn-ins from an earlier binding on the lower pastedown.

History

Provenance and Acquisition

Erfurt, Benedictine monastery of St Peter: binding; ex libris, 18th(?)-century, fol. ii r; ex-libris, 15th century, fol. 1r. 'Cxxxvij' on fol. 1r.

Friedrich Gottlieb Julius von Bülow, 1760-?1831: probably identifiable as 294 in the catalogue of part 3 of his sale, 10 Oct. 1836 ('Sermones de tempore et sanctis. - PEREGRINI Sermones de sanctis').

Sir William Hamilton, 1788–1856

Presented to the Bodleian Library by his sons and received in 1857. Former shelfmark 'Addit. IV. A. 5' (fol. ii r).

MS. Hamilton 50 – Part A (fols. 1–165)

Contents

Language(s): Latin

Fol. i r-v (medieval paper endleaf) blank except for later Bodleian shelfmarks on fol. i r. Fol. ii is a reject leaf of the following text, containing the beginning of Jordanus de Quedlinburg, sermo 142, to which were added later in the fifteenth century (i) (fol. i recto) a note 'de uisitacione marie' beginning 'Item nota de saluacione que facta est a maria ad elizabeth, dicunt aliqui doctores quod Maria salutabat elizabeth in ydeomate ebrayco' (ii) (fol. ii verso) notes on St John the Baptist including eight 'signa' performed in church on the day and vigil of the saint's feast.

1. (fols. 1ra-106vb)
Sermones de tempore

Largely from the two collections of Jordanus de Quedlinburg (Schneyer III.802–825, nos. 1–134 = series 1, this ms. not listed, and III.825–843, nos. 135–351 = series 2, this ms. listed)

(fol. 1ra)
Jordanus de Quedlingburg 142
(fol. 3rb)
Jordanus de Quedlingburg 145 (ends as 144)
(fol. 4vb)
Jacobus de Voragine 13 (explicit differs)
(fol. 6ra)
Rubric: feria 4a
Incipit: Missus est angelus […] Hic notatur tria. Primum est quod deus angelum ad virginem destinauit, ibi missum etc. Secundum est quod angelus missus
Explicit: spiritus tuus bonus deducet me. Rogemus.
Jacobus de Villaco (?) (cf. Schneyer VII, 293, no. 42; Innsbruck, ULBT, Cod. 938 fol. 35v; )
(fol. 7rb)
Rubric: Feria sexta
Jordanus de Quedlingburg 152
(fol. 8rb)
Rubric: Sabbato 4or temporum in aduentu
Jordanus de Quedlingburg 154
(fol. 10va)
Rubric: In vigilia christi
Jordanus de Quedlingburg 157, explicit differs
(fol. 11vb)
Rubric: In die christi
Jordanus de Quedlingburg 159 (ends as 160)
(fol. 13vb)
Rubric: Dominica 1 post nativitati christi
Jordanus de Quedlingburg 162, explicit differs
(fol. 15va)
Rubric: In octaua christi
Rubric: \In circumcisione christi sermo/
Incipit: Postquam consumati sunt dies octo […] Solent in nouo anno munuscula dari; maiores
Explicit: Ita electi in sua circumcisione spirituali participant isto nomine ut sicut ipsi sint in eternum amen
(fol. 17rb)
Rubric: In die epy
Jordanus de Quedlingburg 170
Explicit: de hoc odore dicit apostolus christi bonus odor sumus in omni loco. Rogemus.

Followed by a note on the names of the kings 'ut dicti magister in hystoriis'.

(fol. 18va)
Incipit: Remansit puer iesus […] Nota preceptum fuit filiis Israel Exo. 23 quod ter in anno scilicet in aprili, iunio et septembri tria festa celebrarent scilicet pasca penthecosten et scenophegia
Explicit: ut possumus uenire in patria sua, quod nos […]
(fol. 20ra)
Incipit: Baptizatus autem iesus confestim ascendit […] Sancta ecclesia colit hodie magnum festum, scilicet anniuersarium quando dominus nouam legem incepit
Explicit: quicquid deus volt, talis recte dicitur filius dei. Rogemus.
(fol. 21rb)
Jordanus de Quedlingburg 179
(fol. 21va)
Rubric: (fol. 21rb) Dominica 2a \3a/ post Epyphaniam
Jordanus de Quedlingburg 36
(fol. 24ra)
Rubric: Dominica 3a \4a/ post epyphaniam
Jordanus de Quedlingburg 183
Explicit: post magna enim tribulacionem magna sequitur consolacio. Rogemus.
(fol. 25rb)
Rubric: Dominica 4a \5a/
Jordanus de Quedlingburg 184

The second part, with thema 'Sinite utraque', rubricated as for the 6th Sunday after Epiphany.

(fol. 26va)
Rubric: Dominica in lxx
Jordanus de Quedlingburg 186
(fol. 28ra)
Rubric: (fol. 27vb) Dominica quinquagesima \sexagesima/
Jordanus de Quedlingburg 189
(fol. 29rb)
Rubric: Dominica lxa
Incipit: Assumpsit Iesus xij discipulos […] Sicud dicit Gregorius, Redemptor noster preuidens ex passione sua

Begins as Jacobus de Voragine 38, but varies after the initial section, the main sermon beginning:

Incipit: Queritur quare isto tempore [xla] passio domini ad memoriam reducatur, que nos plus incidat ad tristiciam quam ad leticiam
Explicit: contempnere vanitatem mundi et felicitate⟨m⟩ huius seculi. Rogemus.
(fol. 30va)
Rubric: Dominica 1a in lxa
Rubric: \Dominica in xla/
Jordanus de Quedlingburg 199
Explicit: competenter(?) habere non possunt
(fol. 32va)
Rubric: Dominica 2a in lxa \xl/
Jordanus de Quedlingburg 205, part 3
(fol. 33va)
Rubric: Dominica 3 \in xl/
Jordanus de Quedlingburg 215
(fol. 35ra)
Rubric: Dominica 4a in lxa \xl/
Incipit: Abiit iesus trans mare […] Ista dominica dicitur dominica rosea triplici racione. Prima est literalis quam ponit Innocencius tercius
Explicit: Apostolus, Siue manducatis siue bibitis sive aliquid aliud facitis omnia in gloria Dei facite. Rogemus
(fol. 36vb)
Rubric: dominica 5 in lxa
Rubric: \Dominica in passione christi/
Incipit: Iesus autem abscondit […] Augustinus. Non autem abscondit se in angulo templi quasi timens
Explicit: ardor penitencie ad quem prouocatur. Rogemus.

Cf. Jacobus de Voragine 55.

(fol. 38rb)
Rubric: Dominica 6
Incipit: Cum appropinquasset iesus […] Mt. xxj Tota continentia istius ewangelii comprehenduntur in quatuor que christo hodie exhibuit
Jacobus de Voragine 273
(fol. 40ra)
Rubric: Quare portantur palme in die palmarum
Incipit: Et primo potest queri cum tali die turba processerit Christo obuiam cum palmis
(fol. 40rb)
Rubric: In cena domini
Rubric: \Sermo de corpore christi/ [upper margin]
Incipit: Probet autem se ipsum homo […] Si aliquis debet aliquem cibum recipere, oportet quod videat et probet
Jacobus de Voragine 281 (ending at 'ad montem Dei Oreb'.)

In lower margin: 'sacerdos nota istum sermonem valde bene'.

(fol. 41vb)
Rubric: In vigilia pasce
Incipit: Mortui enim estis […] Hodie deplorat et representat ecclesia christum mortuum, sepultum, et eciam in lymbo absconditum
Explicit: ut nos a descensu ad inferos liberaret. Rogemus […]

Cf. Jacobus a S. Geminiano 243, Jordanus de Quedlinburg 258

(fol. 44ra)
Incipit: Ite dicite discipulis euis […] Prima mulier fuit media
Jacobus de Voragine 61
(fol. 45ra)
Rubric: Feria 2 \3/
Incipit: Surrexit dominus vere […] Hec sunt verba discipulorum veniencium de castello Emaus quibus dominus in die pasche postquam surrexerat a mortuis in via apparuit
Explicit: quam diem resurrecionis nobis illucescere faciat. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 262 (part 3)
(fol. 46rb)
Rubric: Feria 2 \3/
Incipit: Stetit iesus in medio discipulorum […] Dominus noster inter discipulos suos tria specialiter in vsu habuit, scilicet in medio eorum stare
Jordanus de Quedlinburg 263
(fol. 47va)
Rubric: In octaua pasche
Incipit: Stetit iesus in medio discipulorum […] Ista apparicio in isto die contigit, licet hodie legatur, in quo die quinquies apparuit
Jordanus de Quedlinburg 266 (part 2)
(fol. 48va)
Rubric: Dominica 1a
Incipit: Ego sum pastor bonus […] Bonus pastor debet suum gregem pascere
Jordanus de Quedlinburg 267
(fol. 50ra)
Rubric: Dominica 2a
Incipit: Modicum et non videbitis me […] Naturale est inter amicos quod cupiunt mutua visione perfrui
Explicit: tanto eam amplius amat. Rogemus.

Cf. Jacobus de Voragine 68

(fol. 51va)
Rubric: Dominica 4a 3a post octavam pasche
Incipit: Arguet mundum de peccato […] Sicud nullum bonum irremuneratum sit nullum omnino malum tam paruum quod maneat impunitum

Cf. Jordanus de Quedlinburg 273 (?)

(fol. 53rb)
Rubric: Dominica \4/ post \octavam/ pasce
Incipit: Relinquo mundum et vado ad patrem […] Si quis dominica verba et exempla penset
Jordanus de Quedlinburg 274
(fol. 54vb)
Rubric: In vigilia ascensionis
Incipit: Pater venit hora […] In presenti ewangelio postulat ipse Christus claritatem suam
Jordanus de Quedlinburg 274
(fol. 56ra)
Rubric: Sermo in die ascencionis
Incipit: Species celi gloria stellarum […] In verba proposita de gloriosa ascensione domini sunt ponenda
Jordanus de Quedlinburg 279
(fol. 57va)
Rubric: (fol. 56rb) Dominica infra ascensionis
Incipit: Absque synagogis facient vos […] Quia discipuli multa aduersa erant passuri
Jordanus de Quedlinburg 284
(fol. 59ra)
Rubric: (fol. 58vb) In vigilia penthecoste
Incipit: Si diligitis me […] Nullus debet credere quod deum diligit
Explicit: felix est ille qui talem meretur experiri. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 286 (explicit differs)
(fol. 60ra)
Rubric: (fol. 59vb) Sermo de spiritu
Incipit: Spiritum sanctum tuum ne auferas a me […] Naturale est quod qui habet thesaurum preciosum
Jordanus de Quedlinburg 289
(fol. 60va)
Rubric: Sermo de spiritu
Incipit: Ad eum veniemus […] Secundum Gregorium spiritus sanctus ad quosdam venit
Jordanus de Quedlinburg 290
(fol. 61vb)
Rubric: Feria 2a
Incipit: Sic deux dilexit mundum […] Sicud dicit beatus Bernardus in libro de diligendo deo, prior dilexit deus
Jordanus de Quedlinburg 291
(fol. 62vb)
Rubric: Feria 3a
Incipit: Ego sum ostium […] Alchimius(?) dicit quod alios non audiunt oues sed me audiunt quia sum ostium
Explicit: ostium apertum in celo etc. Rogemus.
(fol. 63vb)
Rubric: (fol. 63va) Sermo de trinitate
Incipit: Tres sunt qui testimonium dant […] Beatus Johannes tamquam aquila celestis secreta celestia penetrans
Explicit: peccatorum suorum non recordator etc. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 295 (explicit differs)
(fol. 65va)
Rubric: Dominica .4. post trinitatis
Incipit: Estote misericordes […] Saluator nostre fide et operibus
Jordanus de Quedlinburg 84
(fol. 68ra)
Rubric: Sermo de corpore christo. Dominica .2. post trinitatis.
Incipit: Homo quidam fecit cenam magnam […] Expositis verbis istis de cena celesti
Jordanus de Quedlinburg 86 (part 2)
(fol. 69vb)
Rubric: Dominica 2a post Pent. \trinitatis/
Incipit: Homo quidam fecit cenam magnam […] Beatus Augustinus in libro de uerbis Domini de praesento evangelio loquens
Jordanus de Quedlinburg 86 (part 1)
(fol. 71rb)
Rubric: Dominica 3a post trinitatis
Incipit: Gaudium erit angelis […] Quoniam sicud dicit Augustinus in libro de mirabilibus sacre scripture
Jordanus de Quedlinburg 88

Fol. 72v, upper margin, cross-reference to the sermon (fol. 65va) for the fourth Sunday after Trinity.

(fol. 72va)
Rubric: Dominica \quinta/
Incipit: Relictis omnibus secuti sunt eum […] Sicud dicit Gregorius 22. Moral. super illud Job 31
Explicit: 1 Pe. 2. Christus pro nobis passus est etc. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 308 (part 2, explicit differs)
(fol. 74ra)
Rubric: (fol. 73vb) Dominica \sexta/
Incipit: Non occides […] Lege diuina ordinata est hominum multiplicacio
Jordanus de Quedlinburg 310
(fol. 75ra)
Rubric: Dominica \7/a
Incipit: Cum turba multa esset […] Pii patrisfamilias est hospites sibi avenientes ieiunos
Jordanus de Quedlinburg 93 (part 1)
(fol. 76vb)
Rubric: Dominica \8/
Incipit: Arbor bona fructus bonos facit […] Homo latine dicitur antropos greci id est arbor reuersa
Jacobus de Voragine 109
(fol. 78ra)
Rubric: Dominica \9/
Incipit: Facite vobis amicos […] Sicud dicit quedam glossa Amb (rosii) (?) super illud 1. Thi. 4
Jordanus de Quedlinburg 316
(fol. 80ra)
Rubric: Dominica \10/a post \trinitatis/
Incipit: Videns iesus ciuitatem […] In verbis istis notantur duo. Primum est dei
Explicit: Beatus igitur homo qui semper est pauidus ut dicitur Proverbiorum 18. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 318 (explicit differs)
(fol. 81vb)
Rubric: Dominica \11/ post \trinitatis/
Incipit: Duo homines ascenderunt […] Ea propter dominus noster cui cure(?) [sic for cura] est de nobis In premissis verbis de aliquibus ad orationem concurrentibus nos informat
Explicit: et stare ante filium hominis
(fol. 83rb)
Rubric: Dominica \12/ post \trinitatis/
Incipit: Effeta, quod est adaperire […] Ut ingrediatur dominus in templum corporis nostri
Explicit: tertium est visitacio temperacionis[sic] Ecc. 33 mitte seruum[sic] etc. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 322 (explicit differs)
(fol. 84va)
Rubric: (fol. 83rb) Dominica \13/
Incipit: Beati oculi […] Sicud dicit beatus Augustinus 5. libro confess(ionum) loquens ad deum, Infelix homo
Jordanus de Quedlinburg 106
(fol. 86ra)
Rubric: Dominica \14/
Incipit: Surge vade […] Verba ista a Domino dicta viro leproso mundato a lepra corporali
Explicit: Jo. 6 Qui manducat carnem meam et bibit meam sanguinem etc. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 109 (explicit differs)
(fol. 89ra)
Rubric: Dominica 14 \15/
Incipit: Querite primum regnum Dei Sicud dicit philosophus \Elementa/ appetunt loca sua
Explicit: facie ad faciem videbimus. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 328 (explicit differs)
(fol. 90ra)
Rubric: Dominica 15 \16/
Incipit: Propheta magnus surrexit […] Seneca epistola 3 volens attollere nobilitatem animi sie ait, O homo.
Explicit: ad superna celestia celorum. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 113 (explicit differs)
(fol. 91va)
Rubric: Dominica \17/
Incipit: Amice ascende superius Cum amicicia proprie sit inter equales secundum philosophum 8 Ethic.
Explicit: vir simplex et rectus et bonus. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 115 (explicit differs)
(fol. 93rb)
Rubric: Dominica \18/
Incipit: Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo In quo verbo tria maxime notantur. Nam primo dominus ad actum amoris invitat
Explicit: Prouerbiorum 18 omni tempore diliget. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 334 (explicit differs)
(fol. 95ra)
Rubric: Dominica 18 \19/
Incipit: Dixit dominus \iesus/ paralitico […] Quia paraliticus ille signat peccatorem
Jordanus de Quedlinburg 337
(fol. 96va)
Rubric: Dominica \20/
Incipit: Omnia parata sunt […] Mira dei benignitas et super admirabilis pietas
Explicit: ad paradysum redire. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 339 (explicit differs)
(fol. 98ra)
Rubric: Dominica \20/
Incipit: Domine descende priusquam […] Hic notantur duo infirmitas incurabilis, incipiebat enim iam mori
Jordanus de Quedlinburg 341
(fol. 99ra)
Rubric: Dominica \22/
Incipit: Redde quod debes […] Licet hec verba parabolice dicta fuerint a seruo
Explicit: hoc tenemus in terra quod ipse contempsit in celo. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 125 (explicit differs)
(fol. 101ra)
Rubric: Dominica 2\3/
Incipit: Cuius est ymago […] Quia ut dicit glossa super eodem verbo, Sicud cesar
Jordanus de Quedlinburg 130 (parts 1–2 only, ending at 'mutat gloriosam')
(fol. 103ra)
Rubric: Dominica 2\4/
Incipit: Cum eiecta esset turba […] Cum omnis christi actio nostra sit instructio
Jordanus de Quedlinburg 132 (as one sermon)
(fol. 105ra)
Rubric: Dominica \25/
Incipit: Cum videritis abhominacionem […] Verba ista licet ad litteram dicta sunt de destructione urbis
Explicit: conuersacio in celis est etc. Rogemus.
Jordanus de Quedlinburg 134 (as one sermon, explicit differs)
Final rubric: Expliciunt sermones dominicales per totum annum
Final rubric: Expliciunt sermones fratris Johanni thome[sic] per totum annum de tempore
(fol. 107ra-va)
⟨Sermon⟩
Incipit: Factum est autem dum iret […] Superius instruxit dominus discipulos suos de perfeccione vite actiue, hic instruxit de preeminencia contemplatiue
Explicit: 2m sponse in via, unde Cant. ijo Sub umbra illius quam desideraueram sede, 3m sponse in patria

Added by a later hand on originally blank space.

Fols. 108vb-109vb blank.

2. (fols. 110r-152v)
Sermones de sanctis
(fol. 110r)
Rubric: Sermo de beato Andrea
Jordanus de Quedlingburg 355
(fol. 112r)
Rubric: Sermo de beato Nycolao
Jordanus de Quedlingburg 358
(fol. 114r)
Rubric: De concepcione
Jordanus de Quedlingburg 360
(fol. 116r)
Rubric: De sancto Thome
Johannes Contractus 91
(fol. 118r)
Rubric: (fol. 117v) De sancto stephano
Incipit: Lapides torrentes ille dulces fuerunt Verba assumpta leguntur de sancto stephano qui amore die inflaminatus
Explicit: orans enim pro persecucionibus. Que oracio nobis prestare dignetur.
(fol. 119r)
Rubric: De sancto iohanne ewangelista
Jacobus de Voragine 331 (text varies from the edition of c. 1478, ISTC ij00187000)
(fol. 121r)
Rubric: (fol. 120v) De purificacione
Jordanus de Quedlinburg 396
(fol. 122v)
Rubric: De sancto Mathya(?)
Johannes Contractus 99
(fol. 124r)
Rubric: De annunciacione beate virginis
Incipit: Septima uice ascendit nubecula […] Quamquam verba assumpta ad litteram dicta sunt de puero quem helyas sepcies misit ad mare
Explicit: pie matris manibus fuerit representatum etc. patet. Rogemus gloriosam virginem mariam.

Also in Wolfenbüttel, HAB, Aug. quart. 23. 26 (Schneyer IX.890 no. 53)

(fol. 126v)
Rubric: Sermo de sancto philippo et iacobo
Incipit: Zabulon et neptalim […] Verba proposita moraliter intellecta possunt exponi de beatis apostolis in quibus commendantur dupliciter, primo in multiplici vite perfectione
Explicit: per calicem passionis peruenitur ad regnum diuine maiestatis. Rogemus.
(fol. 127v)
Rubric: Invencio sancte crucis
Incipit: Michi autem absit gloriari […] Exemplo apostoli christianus quilibet in cruce domini gloriari debet
Explicit: tamquam in speculo relucentem. Cuius crucis passionem prestet dei filius.
(fol. 129v)
Rubric: De sancto Iohanne ante portam latinum
Incipit: Sic eum volo manere Verba proposita dicta sunt de beato Iohanne ewangelista de quo legimus, quod mansit in triplice mansione, primo in cena super pectus domini
Explicit: ut epuleris in conuiuio meo cum fratribus meis. Rogemus dominum

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.591 no. 11)

(fol. 130v)
Rubric: De natiuitate sancte iohanne baptiste
Incipit: Erit magnus coram domino Verbum assumptum est ipsius angeli beati iohannis natiuitatem et vite eminentiam preconizantis
Explicit: quod perfectionem nobis prestare dignetur iesus christus amen

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 28)

(fol. 132r)
Rubric: De sancto petro et paulo
Incipit: Fecit salomon in oraculo suo […] In verbis assumptis tripliciter commendantur beati apostoli. Primo ad[sic] diuine sciencie plenitudine, 2o ab operibus pietatis
Explicit: de dei dileccione senciebat. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 29)

(fol. 134r)
Rubric: Sermo de beata maria magdalena
Incipit: Arcum meum ponam […] In verbis assumptis tripliciter commendatur beata maria madgalena. Primo in lacrimarum pro peccatis effusione
Explicit: eam fideliter in celo collocauit. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 31)

(fol. 135r)
Rubric: De sancto iacobo
Incipit: Potestis bibere calicem […] Verba sunt saluatoris per que matri filiorum respondit
Explicit: non retribuerem ei. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 32)

(fol. 136r)
Rubric: De sancto laurencio
Incipit: Puer noli meus timere quia redemi te […] In verbis istis 4or tanguntur. Primum est familiaris beati laurencii per christum denominacio, 2m dulcis confortacio
Explicit: frigidum est illi omne quod sustinet. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 34)

(fol. 138r)
Rubric: Sermo de assumpcione marie
Incipit: Vidi et ecce in firmamento […] Hec est visio eze(chielis) prophete per quam congrue videtur innuere triplicem sancte marie exaltacionem. Primam quantum ad vite eius perfeccionem
Explicit: ipsa est sola gratia qua egemus. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.592 no. 35)

(fol. 139v)
Rubric: De sancto bartolomeo
Incipit: Jonathas exspoliauit se tunica sua […] In verbis assumptis quantum spectat ad commendacionem beati Bartholomei tria tanguntur. Primo tocius operis eius strenuitas
Explicit: eum seperare a caritate die. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.593 no. 37)

(fol. 141r)
Rubric: De sancto Augustinus
Incipit: Tu signaculum similitudinis […] Considerans eke(chiel) prerogatiuam et excellenciam beati augustini qua ipsum dei filius pre ceteris nobilitauerit, commendat eum in tribus. Primo in diuine similitudinis singularitate
Explicit: quod formatur viro perfecto. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.593 no. 38)

(fol. 143r)
Rubric: Sermo de natiuitate
Incipit: Dixit deus fiat lux […] Verba ista optime congruunt presenti sollempnitate beate virginis scilicet eius natiuitati. Nam fecit [sic for sicut] deus in mundum[sic] creacione primo formauit lucem
Explicit: beata maria istam sibi statuit regulam etc. Rogemus.

Cf. Valencia, Bibi. del Cabildo 284 (Schneyer VI.211–12 no. 79)

(fol. 144v)
Rubric: De Mathe⟨o⟩
Incipit: Vidit iesus quendam sedentem […] In verbis assumptis tria notantur. Primum est agnoscentis benignitas
Explicit: continuo liberabat. Rogemus.

Cf. Wolfenbüttel, HAB, Aug. quart. 23. 26 (Schneyer IX.896 no. 141)

(fol. 146r)
Rubric: De Anghelis(?)
Incipit: Omnes administratorii spiritus […] Magna clemencie[sic] diuine potencie ut non solum humane nature per principatis[sic] et potestatis[sic] sed per omnes angelos suos ministret
Explicit: et custodit te et introducit te ad terram promissionis. Rogemus.
(fol. 148r)
Rubric: De symone et iude
Incipit: Cur orbabor una die utroque filio Verba proposita ad litteram sunt rebecce, sed moraliter intellecta possunt Christi causam mortis apostolorum investigantis
Explicit: quorum propter consideracionem ibant gaudentes a conspectu consilii quoniam digni etc. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.590 no. 1)

(fol. 150r)
Rubric: (fol. 149v) De omnibus sanctis
Incipit: Tercio anno inperii sui fecit rex assuerus conuiuium […] Ad commendacionem solempnitatis omnium sanctorum in verbis assumptis duo notantur. Primum est conuiuii preparantis denominacio
Explicit: diuina bonitatis habundancia siue propiciacionis nobis omnibus largitas. Rogemus dominum et gloriosam dei virgine mariam et apostolos et martires episcopos confessores et virgines ut prestant nobis vitam eternam. Amen.
(fols. 151v-152v)
Rubric: (fol. 151r) De sancta katherina
Incipit: Mulier amicta sole […] Verba assumpta congrue exponi possunt de solempnitate beate katherine. In quibus quadruplicter commendatur, primo in puritate virginalis continencie
Explicit: 11 est angelorum exaltacione. 12 est tornacio(?) in celis. Rogemus.

Cf. Munich, BSB, Clm 2726 (Schneyer VIII.591 no. 4). Rest of fol. 152v blank.

3. (fols. 153r-162v)
Sermones de beata virgine
(fol. 153r)
Rubric: Sermo de annunciatione uel de concepcione
Incipit: Plantauerat autem deus paradysum voluptates Istud verbum bene potest exponi de annuciacione et concepcione christi quia deus plantauerat paradysum id est mariam matrem suam
Explicit: propter magnum misericordiam tuam esto mihi propicius
(fol. 153v)
Rubric: Sermo de eodem 2us
Incipit: Sanctificauit dominus tabernaculum suum Nota quod tres fuerunt sanctificaciones virginis maria. Prima fuit eius sanctificacio in utero
Explicit: proficere potuit in merito et non deficere et patet
(fol. 154r)
Rubric: (fol. 153v) Sermo de concepcione virginis 3us
Incipit: Apertum est templum domini in celo Sicud dicit Seneca in lbiro de beneficiis, per continuacionem beneficiorum ingrati et aduersarii efficiuntur grati et amici
Explicit: copiosior benediccio sanctificacionis in eam descendit et gracie. Rogemus.
(fol. 156r)
Rubric: Sermo de purificacione virginis marie 1us
Incipit: Columba portans ramum In verbis litteraliter scriptis texitur historia de columba ramum floridum noe referente et cessacionem diliuii[sic] nunciante
Explicit: inpleuit gratiam in ascensione

Rest of fol. 156r blank.

(fol. 156v)
Rubric: Sermo de eodem 2us
Incipit: Accepit eum symeon Nota quod candelas portamus hodie propter tria. Primo ut ostendatur marie sanctitas, secundo Christi trinitas
Explicit: venite benedicti etc.
(fol. 157r)
Rubric: Sermo de annunciacione marie 1us
Incipit: Ave gratia plena Quamuis ewangelium hoc nomen marie pretermittit, tamen ecclesia ab amore deuocionem superaddit
Explicit: regine celi et terre et matri dei. Rogemus.
(fol. 157v)
Rubric: Sermo de eodem 2us
Incipit: Missus est angelus gabriel Hodie dominus afflictionem populi sui aspexit etc.
Explicit: et aduiuat(?) in uitam eternam. Amen.
(fols. 158r-159v)
Rubric: Sermo de eodem et bonus
Incipit: Vir gabriel venit ad me Secundum quod dicit seneca in epistola 44, Si ymagines absencium amicorum nobis iocunde sunt
Explicit: Ruth Inveni gratiam in oculis suis […]

Rest of fol. 159v blank.

(fol. 160r-v)
Rubric: Sermo de assumpcione marie 1us
Incipit: Ecce sicud aquila ascendet Maria sicud hodie colimus est super omnes choros exaltata
Explicit: tota pulchra et ornata. Rogemus.

Rest of fol. 160v blank.

(fol. 161r)
Rubric: Sermo de eodem 2us
Incipit: Que est ista que progreditur Nota quod sancta maria mater domini comparatur tribus in hoc verbo expresso, primo aurore, 2o lune, 3º soli
Explicit: Maria est angelis leticia, sanctis gloria, peccatoribus lumen et gratia. Rogemus.
(fol. 161v)
Rubric: Sermo de eodem 3us
Incipit: Veni de lybano veni coronaberis Hoc verbum hodie dicere potuit christus iesus ad matrem suam quando eam de mundo ad celum vocauit
Explicit: legenda sua ostendit. Rogemus.
(fol. 162r)
Rubric: Sermo de natiuitate marie 1us
Incipit: Noua lux oriri visa est Nota quod sancta maria comparatur luci propter tres proprietatem[sic]. Prima est quia lux dicitur noua
Explicit: tuo odore precellis. Rogemus.
(fol. 162v)
Rubric: Sermo de eodem 2us
Incipit: Egredietur virga de radice yesse Nota quod maria mater domini comparatur uirge propter tria siue propter triplicem proprietatem. Primo maria habet proprietatem destruendi culpam
Explicit: introducens in regnum celestem etc. Rogemus. Amen.
(fol. 163r-v)
Rubric: Sermo de omnibus sanctis
Incipit: Beati pauperes spiritu Hodie agitur sollempnitas omnium sanctorum scilicet angelorum, patriarcharum, prophetarum
Explicit: wlt venire regnum celorum. Rogemus.

Rest of fol. 163v blank.

(fols. 164r-165v)
Rubric: Sermo de sancta katerina
Incipit: U \D/ edi te in lumen gentium Verba proposita in persona tocius trinitatis prolata conuenienter assumuntur in laudis preconium inclite virginis katherine
Explicit: inebriat in trina consolacione. Rogemus […]

Physical Description

Form: codex
Support: Paper. The main watermarks are two circles with 6-pointed star; bull's head with 6-pointed star (not identified).

Collation

Catchwords in decorative boxes. Quires numbered in arabic on the top middle of the first recto.

Layout

Fols. 1ra-107va: 2 cols., c. 36–7 lines, written space c. 160 × 110–20 mm.

Fols. 110r-165v: 1 col., c. 36–7 lines, written space 165 × 100 mm.

Hand(s)

Cursiva antiquior by one hand.

Themata in textualis.

Later addition in cursive, fols. 107ra-va.

Decoration

3–4 line initials in red with simple decoration.

History

Origin: 14th century, second half ; German

MS. Hamilton 50 – Part B (fols. 166–260)

Contents

Language(s): Latin

(fol. 166r-v)

Fol. 166r; continuation of text from fol. 166v.

Fol. 166r: distich: ‘Quisquis amat dictis absentum rodere vitam | Hanc mensam indignam nouerit esse sibi. Dicit Augustinus’ (see PL 32.52, etc.)

Fol. 166r: list of contents: ‘Peregrinus de sanctis | De velamine virginum | De corona virginum | De anulo virginum | Sermo de virginibus et de margarita lapide | De 4or temporibus anni’

(fol. 166v-r)
⟨Sermon notes (?)⟩
Rubric: Nota pro nouo anno
Incipit: Jhesus ut puer natus detur ipsis pueris et puellis, ut vir currens et predicans detur servientibus et laborantibus, ut crucifixus detur viduatis, ut resurgens detur in leccio choro constitutus

Each item in a different hand, fifteenth or early sixteenth century.

1. (fols. 167r-256r)
Peregrinus Polonus, Sermones de sanctis
Rubric: Incipit peregrinus de sanctis. De sancto Andrea.
(fols. 167r-172v)

Peregrinus nos. 106–8, 110

(fols. 172v-173v)

Paratus de sanctis 180 (Schneyer IV.538), followed by ‘Exemplum de heremita qui voluit ire ad celum nec cum apostolis nec cum angelis nec cum beata virgine maria nisi christus personaliter veniret’

(fols. 173v-235r)

Peregrinus nos. 111, 113, 114, 115, 116, 118, 119 (ending differs, with exemplum of priest vexed by temptation), 120 (longer than as printed, with additional section beginning 'sequitur eius merces quia edit de ligno vite'), 121, 122 (differing considerably from the text as printed), 123 (longer than as pr. and followed by exemplum), 124 (longer) , 125, 126, 127, 128 (longer and followed by exemplum), 38 , 43, 129, 130, 131 (de sancto Adalberto), 132, 133, 134, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 146, 147, 148 (longer), 149 (ends 'peccatum pertrahat. Exemplum habemus in quodam heremita quem .xl. annis dyabolus tempatauit'), 150, 151, 152 (longer), 153, 154 (ending at 'filiam ut in cronicis legitur terra deglutiuit'), 155, 156 (fols. 234v-235r, ending on fol. 236v, with additional sentence at end beginning 'hoc est locus angustus de quo Ys.').

(fols. 235v-236r)
Incipit: Videte quomodo caute ambulemus Paulus hortatur nos in hac epistola ab insidiis dyaboli caute ambulare
Explicit: ad celum inexpugnabile quod apertum erit ei. Quod nobis prestare dignetur etc.

Cf. J.-B. Schneyer, 'Die Sermonesreihen des Johannes Ludovici v. Würzburg OESA', Augustiniana 23 (1973), 218–241 no. 189. The grounds for the attribution of the series to Johannes Ludovici (-1480) are unclear and the early date of this copy calls the attribution into question.

(fols. 236v-254r)

Peregrinus 159 ('Mathei apostoli et ewangeliste'), 161, 163, 166, 168, 169, 171, 172, 175, 176, 178, 179, 184, 186.

(fol. 254r)
Colophon: Qui scripsit scribat et longe tempore viuat etc. etc. etc. | Anno domini MoCCCo lxx quinto Conpletus est liber iste per manus fratris Heinr. Rossinges sabbato ante dominicam sextam post festum Epyphanie etc. | Detur pro penna scriptori ................ etc. si deus hoc vellet.
(fols. 254v-256r)
Rubric: Incipit commune sanctorum de apostolis

Peregrinus nos. 191, 192, 193.

(fol. 256r)
Theological notes

Including the difference between misericordia, clementia, and pietas; and on how Christ meets every need, beg. 'Si wlnus curari desideras medicus est'

(fol. 256v)
Rubric: Nota hic de velamine uirginum qualiter velantur
Incipit: Nota velum quod datur virginibus post consecracionem et est ornamentum quia virgines consecrate sunt templum domini
(fol. 257r-v)
Rubric: De corona uirginum
Incipit: Corona precipuum est ornamentum et est signum victorie
(fols. 257v-258r)
Rubric: De anulo sequitur
Incipit: Deinde o virgo adornaris anulo munere
(fol. 258r)
Incipit: Sollempnitates legales erant septem, sabbatum
(fol. 258v-260r)
Rubric: De margaritha lapide preciosa
Incipit: Simile est regnum celorum thesauro abscondito […] Istud ewangelium legitur de uirginibus et habet tres partes principales. Habet enim tres parabolas.
Explicit: nunquam possunt resurgere. Rogemus ergo dominum.
(fol. 260r)
Several short theological and other notes:

On St John evangelist (beg. 'Ille dominus ego seruus, ille fons ego riuus'); on Gregory I fishing for a soul; on a people in India who live only by the smell of apples; on how rich men can be saved.

(fol. 260v)
Rubric: De 4or temporibus
Incipit: Ieiunia quatuorum temporum a kalixta papa institua sunt
⟨Johannes de Voragine⟩ , ⟨Legenda aurea⟩ (c. 35)

Ending imperfect at 'In autumpno ut edometur' with loss of at least one leaf.

Physical Description

Form: codex
Support: Paper. The main watermark is bull's head with six-pointed star, unidentified.
Foliation: Fifteenth-century (?) foliation in arabic, often cropped, perhaps never completed.

Collation

Quires numbered on the bottom centre of the final verso, 'Primus sexternus' etc.

Condition

Fols. 167–8 damaged by wear with loss of text.

Layout

1 col., c. 35–37 lines; ruled space 145–50 × 110–15 mm.

Hand(s)

Cursiva antiquior apparently all by one scribe, fr. Heinrich Rossinges (colophon, fol. 254r).

Decoration

Two-line initials in red, sometimes with simple decoration and penwork in the ink of the text.

Occasional cadels.

Rubrics; capitals touched in red.

Additions: Annotations throughout by a fifteenth-century hand.

History

Origin: 1375 (colophon, fol. 254r) ; German

MS. Hamilton 50 - endleaf (fol. 261)

Contents

Language(s): Latin

(fol. 261r-v)
Psalter (fragment)

End of Ps. 5, followed by response, Ps. 6, followed by response, beginning of Ps. 7. The text has been imperfectly erased, and subsequently ruled for staves of five lines; numbered 'C'.

Physical Description

Form: codex
Support: parchment
Extent: part of one leaf
Dimensions (fragment): 205 × 137 mm.

Layout

1 col. of at least 21 lines.

Hand(s)

Textualis

Decoration

Plain red initials.

History

Origin: 14th century, second half, or 15th century, early (?) ; Germany

Additional Information

Record Sources

Description by Matthew Holford (Oct. 2020, rev. March 2021). Previously described in the Summary Catalogue.

Digital Images

Digital Bodleian (full digital facsimile)

Bibliography

    Online resources:

    Balázs József Nemes, Bibliotheca Cartusiae Erfordiensis : Dokumentation über den überlieferten Buchbestand der Erfurter Kartause, 3., korrigierte und erweiterte Version (2022) DOI: 10.6094/UNIFR/223370

    Printed descriptions:

    Andrew G. Watson, Catalogue of Dated and Datable Manuscripts c. 435–1600 in Oxford Libraries (1984), no. 510
    S. J. P. van Dijk, Latin Liturgical Manuscripts in the Bodleian Library, Oxford, vol. 6: Fragments - Office Books, Rituals, Directories (typescript, 1957), p. 15

Last Substantive Revision

2021-03-05: Finalize description: additional physical description.