Compilation of medical tracts, often in an abbreviated form, many of them taken from Bernardus de Gordonio.
Language(s): Latin
1. (fol. 8–28v)
Tables of medicines showing their bases, properties, make up, dose, and uses Rubric: Tabula de electuariis
(title in original list of contents) Preceded (fol. 7r) by an explanatory text
Incipit: ⟨Q⟩uatinus ea que in antidotario Nicolai tradita sunt, quatinus sub quodam conpendio seu conpilacione prae occulis[sic] nostris simplici
Explicit: (fol. 7v) et istum ordinem tenebimus de omnibus electuariis et medicinis.
The first table
Rubric: Sequitur primo de sirupis que habent materiam digerere
Incipit: Oximel simplex. Acetum et mel
The last table
Rubric: Nomina oleorum
(a note on oils) Explicit: calefaciendo nervos. Similiter oleum cerebentinum.
2. (fol. 29r)
Rubric: Incipit tabula de simplicibus medicinis et primo de hiis que habent materiam digerere …
Incipit: Peionia. Bethonica. Menta Ruta
Explicit: (fol. 41Ara) Aqua lupinorum. Lac. Amigdala(?).
Final rubric: Explicit tabula electa et bona.
eTK 1031C 3. (fol. 41Arb)
On a doctor’s behaviour to his patient
Incipit: ⟨C⟩um o medice ad egrotum vocaberis
Explicit: (fol. 42rb) Si vero tempus cibandi … propter digestionem et quietem.||
The equivalent of pp. 74–5 1. 34 of the edition in Renzi, Coll. Salernitana 11.
eTK 0323I (fol. 42rb)
Followed by
Rubric: Nota de inspeccione urine
Incipit: De urinarum iudido debent quattuor interrogari
Explicit: (fol. 42vb) an sit fetus ignoro.
4. (fol. 43r)
Rubric: Incipit tractatus quidam brevis et utilis de pulsibus
Incipit: Quoniam quilibet pulsus multis modis variatur … Unde posuerunt genera pulsuum de quibus sigillatim et de eorundem speciebus breviter est dicendum. Primum genus sumitur ex quantitate alacionis
Explicit: (fol. 47rb:) et de signatis generalibus dicta sufficiunt.
5. (fol. 47v)
Incipit: Passiones puerorum adhuc in cunabulis existencium
Explicit: (fol. 48vb) confert fl’is et valet et mulieribus epilentie.
Final rubric: Explicit tractatus brevis de passionibus puerorum.
eTK 1028I 6. (fol. 48vb)
Incipit: Quoniam ea que sunt utilia in curacionibus medicine
Explicit: (fol. 51va) pro Zepon medicaminis medullam cervi.
Final rubric: Explicit tractatus quit pro quo etcetera etc.
eTK 1274A. One of the MSS. cited is Admont 254, 13th cent. 7. (fol. 51va)
Gerardus de Solo,
Directorium siue Introductorium iuuenum Incipit: Regimen corporis humani est quintuplex
Explicit: (fol. 61ra) de quinque regiminibus dicta sufficiant.
Final rubric: Expliciunt compilaciones quinque regiminum corporis humani recollecte in preclaro studio Montispessul. etc.
eTK 1344G Followed by verses
Incipit: Tres lucis primas noctis tres sanguinis ymas.
4 lines. WIC 19396.
8. (fol. 61rb)
Compilation on bloodletting Preface Incipit: Quoniam q⟨uantum⟩ l⟨ibet⟩ inter omnia instrumenta cum quibus medicus operatur
Explicit: (fol. 61va): Ideoque proposui brevem tractatum et utilem de flebotomia ex dictis diversorum actorum colligere seu coadiunare distinguendo ipsum in decem capitula.
Text Incipit: Flebotomia est evacuatio universalis … Hec descriptio ponitur ab Avie.
Explicit: (fol. 74va) sic de ventosis sanguisugis et cauteriis deo gracias.
Final rubric: Explicit tractatus brevis et utilis de cauteriis.
This is to be distinguished from the treatise of Bernardus de Gordonio with the similar incipit upon which it is based, at least in part (see item 12, end).
9. (fol. 74va)
Bernard de Gordon Rubric: Incipit tractatus magistri Bernhardi de Gordonio de regimine morborum acutorum
Incipit: Regimen morborum acutorum consistit in tribus
Explicit: (fol. 81vb) in ore tenendo. Hec autem omnia facta sunt post lecturam annorum continuatam (fol. 82ra) undecim.
Final rubric: Explicit tractatus…
eTK 1344B Our MS. omits the last section, ‘De Recapitulatione’.
10.
Compilations largely deriving from treatises by Bernardus de Gordonio (see end of item 12 below) a. (fol. 82ra)
Bernard de Gordon Rubric: Incipit tractatus de urina cum curacione quorundam morborum magistri Bernhardi de Gordonio abreviatus
preface Incipit: In multis libris copiose et suffidenter de disposicionibus urine tractatur … Ego autem de ea aliud dicturus longitudini peperd et quedam non parum utilia de urine significatis ex diversis actoribus agregavi
Explicit: de quorum curacione minus suffidenter in Lilio dictum erat
text Incipit: (fol. 82v) Primus magistrorum omnium Ypocras docuit pronosticare
Explicit: (fol. 110vb) de curacione yctericie. Deo gracias.
Final rubric: Explicit tractatus …
b. (fol. 110vb)
Bernard de Gordon Rubric: Incipit preciosus tractatus de pronosticacione magistri Bernhardi de Gordonio abreviatus in Monte Peslano collectus summa cum diligentia
preface Incipit: Sicut testatur primus magister omnium medicorum
text Incipit: (fol. 111va) Intelligendum est primo quod clavis todus pronosticacionis
Explicit: (fol. 141va) fundere iussit aquas.
Final rubric: Explicit preciosus tractatus … abreviatus tamen subtiliter.
11. (fol. 141va)
Bernard de Gordon,
De decem ingeniis curandorum Rubric: Incipiunt tabule ingeniorum eiusdem
Incipit: Ingenia curacionis morborum
Explicit: (fol. 149vb) et de cretids diebus breviter, et cum integritate sicud scitis. Expliciunt tabule ingeniorum.
eTK 0743L 12. (fol. 149vb)
Bernard de Gordon Rubric: Incipit tractatus eius de reumate abreviatus
preface Incipit: Quia de reumate sepe et frequenter in causa
text Incipit: (fol. 150r) Galienus in libro suo ad Glauconem tres sunt spedes reumatis. The work
Explicit: (fol. 158v) sicud et feci tractatibus aliis scilicet de pronosticacione et de crisi de flebotomia et de urinis. Isti tamen tractatus omnes attribui merito debentur[sic] (fol. 158rb) venerabili domino et magistro Bernhardo de Gordonio qui diligenter eos collegit quos abreviatu[sic] de quibus sit deo laus per infinita seculorum secula. Amen.
The three other treatises referred to are presumably items 8, 10a, b.
13. (fol. 158vb)
Bernard de Gordon Incipit: De remediis venenorum et contra morsum eorundem aliqua hic collegi ex dictis Arnoldi. Primo contra morsum camis rabii
Explicit: (fol. 160v) debet precedere interfectionem allium.
Final rubric: Explicit tractatus de veneno.
14. (fol. 160r)
Bernard de Gordon,
Lilium medicinae part vi Rubric: Hic incipit viª particula huius Lilii in qua agitur de passionibus secunde(?) digestive et incipit a passionibus epatis
There follows a list of chapters.
Text Incipit: (fol. 160v) Epar est membrum primum et principium
Explicit: (fol. 202ra) ut dictum est superius.
Final rubric: Explicit liber viᵘˢ de passionibus epatis.
eTK 0772B 15. (fol. 202rb)
Rubric: Incipit regimen bonum et utile de nefretica passione a magistro Iohanne compilatum
Incipit: Regimen passionis nefretice qua dominus iste periodace vexatur duplex est
Explicit: (fol. 205v) tucius erit propter ardorem.
Final rubric: Explicit regimen bonum et utile de lapide conglutinante in vesica et renibus.
16.
Bernard de Gordon,
Lilium medicinae (Extracts) a. (fol. 205v)
part v Rubric: Incipit liber quintus qui est de passionibus membrorum nutritivorum prime digestive…
There follows a list of chapters.
Text Incipit: (fol. 206ra) Transglucio cibi est motus
Explicit: (fol. 265v) et idem cum diversis diversa agit imo etc.
See above, item 14. The rest of the column was originally blank.
b. (fol. 265vb)
end of part. iii Incipit: Et si apostema fuerit frigidum addatur hiis allumen
Explicit: (fol. 266v) sanguinem draconis apponere. Hec igitur dicta pertinent ad finem terdi libelli huius Lilii.
Pp. 3361. 27–337 in the edition of Lyons, 1574.
17. (fol. 266rb)
Two recipes for medicines a.
Incipit: Nota hoc electuarium laxativum quod solo odoratu laxat
b.
Incipit: Item alliud quod capud alleviat, stomachum purgat, appetitum confortat et visum clarificat.
Ends fol. 266va.
Medical recipes Language(s): Latin and German
Further medical recipes in Latin and German have been added in several contemporary hands (including the hand which made the index and list of contents) on the front pastedown, fol. i–iv (parchment flyleaf), 2–2v, 5–6, 205va–266va, 206v, 276v, 278 (end pastedown).
There is an original list of contents (numbered i–xvii) on the front pastedown, written in two hands, the first of which may be the scribe of the MS. There is an alphabetical index in the near contemporary hand which foliated the MS. (fol. 267–76, completed on fol. 3–4v) and a list of contents in the same hand, with the items numbered continuously up to cxlvij (beg. imperf. fol. 6v at no. xlv (fol. cxi), continued and completed on fol. 276–278).
Provenance and Acquisition
Formerly no. 313 in the library of Admont abbey (see book stamp of the library on fol. 2; paper label on spine and 15th–cent. description pasted inside front cover).
Sold by Admont in or after 1934 to L. and A. Brecher of Brünn (Möser–Mersky, op. cit., p. 9).
Bought by Lyell in January 1941 from Davis and Orioli: see their Cat. 78 no. 2; 93 no. 53.