MS. Wood empt. 13
Summary Catalogue no.: 8601
Contents
Language(s): Latin
(fol. i verso)
Inscriptions and pen trials
Aurea gemma Oxoniensis
"Liber Librorum sicut \dicit/ Cantica Canticorum"
Incipit added as a pen trial (s. xiv).
(fols. ii recto–viii verso)
Extracts concerning pastoral implications of the Trinity, mostly from Augustine Incipit: Quando de rebus duabus aut pluribus dicitur unus uel una est. et additur quod unus uel quid una⹎ et de his que diuerse
Explicit: hec sorte prouenit uni⹎
Resumes at fol. 157v.
(fols. ix recto–xvi verso)
, Indexes to the sermons of Alexander Neckam A quire added in the late fifteenth century; the first leaf before fol. ix is torn away, with traces remaining of an inscription.
(fols. ix recto–xvi recto)
Subject index Rubric: Hic incipit tabula super sermoners magistrum Alexandri nequam in hoc libro contentos.
Incipit: Accidia. Nota contra accidiosos. sermone. 9º f 24.
Explicit: ⟨I⟩mago dei qualiter resultat in anima per sermone 4º f 115.
Final rubric: Explicit tabula super sermones contentos in hoc uolumine compositos per magistrum Alexandrum nequam et Clemens Cantyrbury
Colophon: Quicunque habuerit hunc librum siue in uita Fratris Clementis Cantyrbury siue post eius decessum⹎ ipsum recommendatum habeat per misericordia dei⹎ quia plurimum laborauit circa huius libri notabilia ad laudem et honorem omnipotentis dei cui est honor et gloria in secula seculorum Amen.
(fol. xvi recto)
Rubric: Tituli sermonum in hoc libro contentorum.
Incipit: Sermo 1 — Nox precessit dies autem appropinquauit abiciamus etc. Folio primo.
Lists 51 sermons (skipping no. 50).
, Sermons Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 25.
Rubric: Sermones \magistri Alex’ abbatis Cyrenc’/
Schneyer, Repertorium, 1:271–275, nos. 1–42 (numbering begins with this manuscript but skips no. 15). Schneyer did not observe that a new cycle begins at fol. 123r, not Alexander’s work; see R.W. Hunt, The Schools and the Cloister, pp. 21–4, 150–153. 1. (fols. 1r–4v)
Rubric: De aduentu domini. primus.
Incipit: ‘Nox precessit dies autem appropiabit. abiciamus ergo opera tenebrarum et induamur arma lucis.’ (Rom. 13.12) Primus aduentus sponsi qui est rex regum et dominus dominancium a prophetis et patriarchis prenunciatus est. qui quasi precursores et prenuncii extiterunt matrimonii inter cristum et ecclesiam
Explicit: qui et lux et dies est qui pro nobis dignatus est nube carnis indui qui cum patre et filio et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 1. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
2. (fols. 4v–7r)
Rubric: ·iiꝰ· Quare filius sit incarnatus.
Incipit: ‘Tu exsurgens misereberis syon⹎ quia tempus miserendi eius quia uenit tempus.’ (Ps. 101.14) In patre unitas. in filio⹎ in filio equalitas. in spiritu sancto unitatis equalitatisque connexio.
Explicit: ad delicias eterne iocunditatis ad quas nos perducat ille qui pro nobis factus est temporalis. qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 2. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Cambridge, Peterhouse, MS. 255; Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13; and Oxford, Merton College, MS. 180, fols. 159r–162v (under the rubric ‘Alexander in primo aduentu scolaribus Oxonie’).
3. (fols. 7r–10v)
Rubric: Tercius de aduentu.
Incipit: ‘Et tu turris gregis nebulosa filie sion usque ad te ueniet. et ueniet prima potestas regnum filie ierusalem.’ (Mich. 4.8) Vulgo notum est tres esse aduentus saluatoris. Primus erat in carne. Secundus erat ad iudicium. Tercius in corde fidelis hominis.
Explicit: uere delicie⹎ ad quas nos perducat ille. qui est turris fortitudinis qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 3. Also in Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
4. (fols. 10v–14r)
Rubric: In Epyphania domini.
Incipit: ‘Cum natus esset ihesus in bethleem iude in diebus herodis regis. Ecce magi ab oriente uenerunt ierosolymam dicentes. ubi est qui natus est rex iudeorum?’ (Matth. 2.1) In archa federis non solum manna erat appositum sed eciam uirga. Quia in sancta ecclesia non solum desideratur manna dulcedinis eloquii diuini
Explicit: cum rege nostro conregnemus eternaliter. Quod nobis prestare dignetur qui in eternum regnabitur et ultera(?). Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 4. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217 and Cambridge, Peterhouse, MS. 255.
5. (fols. 14r–16v)
Rubric: In purificacione beate marie.
Incipit: ‘Nunc dimittis seruum tuum domine secundum uerbum tuum in pace quia uiderunt oculi mei salutare tuum quod parasti ante faciem omnium populorum lumen ad revelacionem gencium et gloriam plebis tue israhel.’ (Luc. 2.29) Mel deo non offerebatur. sed in omni sacrificio necessarius est usus salis.
Explicit: nec in cor hominis ascendit quam nobis prestare dignetur qui uiuit et regnat per omnia secula seculorum Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 5. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
6. (fols. 16v–18r)
Rubric: Sermo ·iꝰ· in capite ieiunii.
Incipit: ‘Memento queso sicut lutum feceris me. et in puluerem reduces me.’ (Job 10.9) Qui de terra est de terra loquitur. Qui lutum est de luto loquitur.
Explicit: Hec mutatio est miraculo dextere excelsi. Ad quam nos perducat qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 6. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
7. (fols. 18v–20v)
Rubric: Sermo ·2ꝰ· in capite ieiunii.
Incipit: ‘Filia decepisti me. sed et tu ipsa decepta es.’ (Jud. 11.35) Postulatis instanter a me ut uerba proponam penetrancia in modum teli spiritualiter ad medullam cordis.
Explicit: nisi uiolenti diripiunt regnum dei. ad quod nos perducat quia pro nobis passus est. Qui pro nobis carnem suam optulit. Qui cum patre et spiritu sancto etc.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 7. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13; and London, British Library, Harley MS. 325.
8. (fols. 21r–23v)
Incipit: ‘Dulce lumen et delectabile oculis uidere solem.’ (Eccli. 11.7) Qui detinentur lecto doloris appropinquante die saltem aliquo reficiuntur solacio.
Explicit: Ad hanc comprehensionem perducat nos ille qui est uera lux. Qui cum patre et spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 8. Also in MS. Hatton 102, fol. 135r–v; Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; and Cambridge, Peterhouse, MS. 255, fols. 159r–v.
9. (fols. 23v–26r)
Rubric: Dominica ·4ª· 40º sermo.
Incipit: ‘Letare ierusalem et conuentum facite omnes qui diligitis eam. Gaudete cum leticia qui in tristicia fuistis. ut exultetis et saciemini ab uberibus consolacionis uestre.’ (Cantus g00776) Septuaginta annis detinebantur filii israel in captiuitate babilonica. et ideo septuaginta⹎ quod septuagies peccauerant
Explicit: ab ubertate consolacionis uestre. ad quam consolacionem nos perducere dignetur iesus cristus. Qui cum patre et spiritu sancto amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 9. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
10. (fols. 26r–29r)
Rubric: Se^r^mo in dominica 4ª 40º.
Incipit: ‘Abra\h/am mortuus est et prophete mortui sunt. Et tu dicis si quis seruauerit sermones meos mortem non gustabit in eternum⹎ Respondit ihesus. dicitis. abraham pater uester exultauit ut uideret diem meum. uidit et gauisus est.’ (John 8.52) Homo mortalis de morte loquitur. mortalis et moritur. immo iam ex parte mortuus. talis materia tales decet⹎ quales nos sumus.
Explicit: inenarrabili. gaudio eterno. Ad quod nos perducat ihesus cristus. qui cum patre spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:271, no. 10. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
11. (fols. 29r–31v)
Rubric: In die Natalis domini.
Incipit: ‘Transeamus usque bethlehem⹎ et uideamus hoc uerbum quod factum est.’ (Luc. 2.15) In ortu uere leticie. in natiuitate illius qui est uera leticia⹎ letari nos decet
Explicit: uideamus eternaliter saluatorem nostrum. fratrem nostrum. qui factus est pro nobis homo. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 11. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Oxford, Merton College, MS. 180, fols. 159r–162v; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
12. (fols. 32r–36r)
Rubric: Sermo in sinodo.
Incipit: ‘Filii hominum usquequo graui corde. ut quid diligitis uanitatem et queritis mendacium.’ (Ps. 4.3) Qui solet ante homines disercior esse⹎ facundus minus est cum uenit ante deos. Vos autem dii estis.
Explicit: adiutor noster. spes nostra ihesus cristus. Qui cum patre et spiritu sancto etc.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 12. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
13. (fols. 36r–39r)
Rubric: Sermo in festo circumcisionis ihesu cristi.
Incipit: ‘Cum uenit plenitudo temporis misit deus filium suum factum ex muliere. factum sub lege ut eos qui sub lege erant redimeret ut adoptionem filiorum reciperemus.’ (Gal. 4.4) Post longam uatum seriem. post tantam prophetarum et patriarcharum expectacionem. post longa gemencium suspiria⹎ uenit expectatus. uenit desideratus gentibus.
Explicit: deliciis eterne iocunditatis eternaliter fruentur. Ad quas nos perducat ille qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 13. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217 and Oxford, Merton College, MS. 180, fols. 159r–162v.
14. (fols. 39r–40v)
Rubric: Sermo in Epiphania domini nostri ihesu cristi.
Incipit: ‘Vbi est. qui natus est rex iudeorum?’ (Matth. 2.4) Fluuius egrediebatur de loco uoluptatis. in iiiiºʳ flumina diuisus. Nomen uni⹎ tigris. nomen secundo⹎ erat eufrates. Nomen tercio⹎ phison. Quarto⹎ geon. Tigris⹎ uelocitas. euphrates⹎ frugifer. phison⹎ mutacio oris. geon⹎ interpretatur hiatus terre.
Explicit: Ecce quonammodo adimpletur quod scribitur.||
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 14. Fol. 41 is mostly torn away, resulting in the loss of the close of this sermon and the opening of the next.
Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
15. (fols. 42r–44v)
Opening lost; the contents list (fol. xvi) lists the opening quotation as ‘Egressus ihesus secessit in partes tyri et sidonis et ecce mulier’ (Matt. 15.21).
Incipit: ||Nec sicut egreditur in nobis⹎ nisi nos ingressus fuerit.
Explicit: magna est fides propter fructum magnum. quia ei debetur gaudium quod nec oculus uidit. nec audis audiuit. nec in cor homo ascendit. Quod nobis prestare dignetur. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat. Amen.
16. (fols. 45r–47v)
Rubric: Sermo in sinodo.
Incipit: ‘Si obliti sumus nomen dei nostri et si expandimus manus nostras ad deum alienum⹎ Nonne deus requiret ista? ipse enim nouit abscondita cordis.’ (Ps. 43.21) ‘Qui percusserit cariatsepher dabo illi axam filiam meam uxorem. cepitque eam atoniel. suspirauitque ut sedebat asino axa. cui caleph. Quid habes inquid. at illa. terram arentem dedisti mihi⹎ iunge et irriguam. dedit ei caleph irriguum superius et inferius.’ (Ios. 15.16–19) Historiam cum allegoria et anagoge omittentes⹎ tropologie deseruiamus. hec enim uos precipue decet.
Explicit: qui peccata nostra portauit. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 15. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217 and London, British Library, Harley MS. 325.
17. (fols. 48r–51r)
Rubric: Semo in festo sanctorum apostolorum Petri et Pauli.
Incipit: ‘Hii sunt uiri misericordie qui assistunt dominatori uniuerse terre.’ (Eccli. 44.10) uel ut habet alia translatco. ‘Hii sunt duo filii olei. qui etc.’ Preclara sollempnitas lucis hodierne ad spirituales delicias interne iocunditatis nos inuitat.
Explicit: Vt opitulantibus meritis eorum filii misericordie meresmur effici. et assistere dominatori uniuerse terre. Quod ipse prestare dignetur etc.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 16. Also in MS. Lyell 8, fol. 119v; Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
18. (fols. 51r–52v)
Rubric: Sermo in festo sancte Marie Magdalene.
Incipit: ‘Ad locum unde exeunt flumina reuertuntur. ut iterum fluant.’ (Eccle. 1.7) Multipliciter exercitatur desidia nostra nisi dissimulare uelimus. Reducere possumus ad memoriam peccata primorum parentum.
Explicit: perueniamus ad pacem eternitatis. Quod nobis prestare dignetur qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 17. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
19. (fols. 53r–55r)
Rubric: Sermo in assumpcione beate marie.
Incipit: ‘Que est ista que ascendit de deserto deliciis affluens in nixa super dilectum suum?’ (Cant. 8.5) Spicas licet legere post manus messorum booz.
Explicit: Vt quo precessit delibacio⹎ sequatur et massa quod nobis prestare dignetur qui cum patre et spiritu etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 18. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Cambridge, Peterhouse, MS. 255, fols. 157v–158r; and Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13.
20. (fols. 55r–56v)
Rubric: Sermo in die assumpcionis gloriose marie uirginis.
Incipit: ‘Venit mater salomonis ad regem salomon. Surrexitque rex in occursum eius. adorauitque eam. et sedit super thronum suum. positusque thronus matris que sederit sedit ad dexteram eius. Dixitque. Vnam rem parvulam a te peto. ne confundas faciem meam. Et dicit rex. pete mater mea. neque fas est ut auertam faciem tuam.’ (3 Reg. 2.19) Gloriosa dicta sunt de te. ciuitas Dei. scilicet beata uirgo. in qua mansit ad tempus cristus secundum carnem.
Explicit: et ad uitam perducat eternum. Quam nobis prestare dignetur qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 19. 21. (fols. 57r–59v)
Rubric: Sermo in festo natiuitatis sancte marie uirginis.
Incipit: ‘Terra erat inanis et uacua. et tenebre erant super faciem abyssi. et spiritus dei ferebatur super aquas. Dixitque deus fiat lux. et facta est lux. Et uidit deus lucem quod esset bona. et diuisit lucem a tenebris. Applauitque lucem diem. et tenebras noctem. factumque est uespere et mane dies unus.’ (Gen. 1.2) Natiuitatis gloriose uirginis marie preclara sollempnitas⹎ ad spirituales delicicas iocunditatis interne nos inuitat.
Explicit: quo eternaliter fruentur filii lucis permansuri in eternis deliciis iocunditatis eterne. Quam nobis prestare dignetur. Qui cum patre et spiritu uiuit etc.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 20. 22. (fols. 59v–64r)
Rubric: Sermo ad Cistercienses.
Incipit: ‘Omnia tempus habent et suis spaciis transeunt uniuersa sub sole. Tempus est nascendi. tempus moriendi tempus scindendi. consuendi. tempus est belli. tempus est pacis.’ (Eccle. 3.1) Spice relicte sunt legentibus post manus messorum booz. ‘Alius est qui metit. Alius qui seminat.’ (John 4.37) Apostoli enim messuerunt que non seminauerunt.
Explicit: tunc habetis pacem qui modo bella sustinetis quam nobis dignetur. Qui cum patre et spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 21. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217, fols. 146r–147v (‘Sermo ad monachos Cisterciensis’) and London, British Library, Harley MS. 325.
23. (fols. 64r–65v)
Rubric: Sermo in lxxª
Incipit: ‘Super flumina babilonis illic sedimus et fleuimus cum recordaremur syon.’ (Ps. 136.1) In salo huius mundi uera non potest esse securitas.
Explicit: patriam queramus. supernam sion matrem nostram. Ad quam nos perducat ihesus cristus. dominus noster. Qui cum patre et spiritus sancto etc.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 22. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
24. (fols. 66r–67v)
Rubric: Sermo in annunciacione dominica.
Incipit: ‘Dabo uobis cor carneum.’ (Ez. 36.26) Cor nostrum cristus est de quo dicit sponsa. languens amore. ‘Ego dormio et cor meum uigilat.’ (Cant. 2.5) Dum igitur dormimus per contemplacionem⹎ uigilat cor nostrum cristus
Explicit: ut nos recipiat in eterna tabernacula. quod ipse prestare dignetur qui cum deo patre. et spiritu sancto. uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 23. 25. (fols. 67v–71r)
Rubric: Sermo in die Pentecost’ Pasche.
Incipit: ‘Quem queritis? An ihesum queritis nazarenum crucifixum? surrexit non est hic. set ite et dicite discipulis eius et petro. quoniam precedit uos in galileam. ibi eum uidebitis sicut dixit uobis.’ (Marc. 16.6) Ad uesperum demoratus est fletus. demoretur igitur ad matutinum leticia⹎ iocunditatis spiritualis.
Explicit: ibi eum uidebitis sicut dixit uobis. Quod ipse prestare dignetur qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:272, no. 24. Also in Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13; London, British Library, Harley MS. 325; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
26. (fols. 71v–73v)
Rubric: Sermo de cristi parasceue. Vel in die palmarum.
Incipit: ‘Venit hora et nunc est etc.’ (John 4.23) Verba que ego loquor ‘spiritus et uita sunt.’ (John 6.64) quia satis innuunt nobis illum esse amandum per quem sumus.
Part of fol. 72 torn away.
Explicit: Assumpsit humanum contulit diuinum etc.
(fol. 73v)
Incipit: Necessitas moriendi fuit in cristo. non exactione superans animum sed ex uoluntate assringens euentum.
Explicit: dare. uel contristare.
27. (fols. 74r–76v)
Rubric: Sermo in dominica xª post festum trinitatis.
Incipit: ‘Cum appropinquaret ihesus ierosolimam uidens ciuitatem fleuit super illam. dicens. si cognouisses et tu.’ (Luc. 19.41) Ciues oxonie uiri dulcissime conuersationis ad longe maiorem morum honestorum obseruanciam tenentur. quam ceteri ciues regionis istius. maximum enim temporis spacium euolutum est.
Explicit: in qua erimus ciues summi imperatoris ad quam nos perducat ihesus cristus qui cum patre et spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 26. Addressed to the people of Oxford.
Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
28. (fols. 76v–80r)
Rubric: Sermo in die parasceue.
Incipit: ‘Erat titulus cause inscriptus. Hec est ihesus nazarenus rex iudeorum.’ (Marc. 15.26) In sacro tempore huius sacratissimi ieiunii seria proponere decet uiris grauibus.
Explicit: Venite benedicti. percipite regnum. quod nobis prestare dignetur qui etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 27. Also in London, British Library, Harley MS. 325.
Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217 and Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13.
29. (fols. 80r–83r)
Rubric: Sermo in annunciacione dominica.
Incipit: ‘Ponam tabernaculum meum in medio uestri⹎ et non abiciet uos anima mea. ambulabo inter uos et ero deus uester.’ (Lev. 26.11) Dominus deus noster loquens populo suo peculiari. inuitans illum ad obseruancias preceptorum⹎
Explicit: sufficiencia omnium. Ad hanc sufficienciam nos perducat qui carnem pro nobis assumere dignatus est ihesus cristus dominus noster. Qui cum patre et spiritu etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 28. Also in Cambridge, University Library, MS. Ii.1.24, fols. 141r–142vb.
30. (fols. 83r–86r)
Rubric: Dominica 2ª post oct’ pasche sermo.
Incipit: ‘Obsecro uos tamquam aduenas et peregrinos abstinere uos a carnalibus desideriis que militant aduersus animam.’ (1 Petr. 2.11) Tam ea que geruntur in sancta ecclesia. quam ea que exterius sensibus occurrunt⹎ instruunt nos et inuitant ad debitam intelligenciam nisi dissimulare uelimus.
Explicit: ciues nos effecturus superne ierusalem patrie nostre. quod prestare dignetur qui cum patre et spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 29. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
31. (fols. 86r–87v)
Rubric: Dominica ·1· post oct’ pasche sermo.
Incipit: ‘Ego sum pastor bonus. pastor animam suam ponat pro ouibus suis.’ (John 10.11) ‘Imperfectum meum uiderunt oculi mei.’ (Ps. 138.16) Statum ergo imperfeccionis mee et imperfeccionem status mei recolligens uiris religiosis quorum conuersacio in celis est qui cum iocob lapidem capitibus suis supposuerunt predicare reformido.
Explicit: non ad sinistram cum edis. Quod nobis prestare dignetur. qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 30. Also in Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
32. (fols. 88r–90v)
Rubric: Sermo de 2ª cantu.
Incipit: ‘Cantate domino canticum nouum quia mirabilia fecit.’ (Ps. 32.3) Nouitas uite nouum canticum desiderat. Nouitate autem uite superindui debent⹎ qui ad nouum testamentum spectant.
Explicit: in deliciis incomprehensibilibus. ad quas nos perducat ihesus cristus qui cum patre et spiritu sancto etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 31. Also in London, Lambeth Palace Library, MS. 481, fols. 88r–91r.
33. (fols. 90v–93r)
Rubric: In inuencione sancte crucis sermo optimus.
Incipit: ‘Cum exaltatus fuero a terra omnia ad me traham.’ (John 12.32) Hodie celebratur in sancta ecclesia sollemnitas inuencionis sancte crucis. Vt tamen principaliter redundet honor in ipsum crucifixum
Explicit: et applicare ad terram uiuencium. Quod nobis prestare dignetur qui cum patre et spiritu sancto uiuit etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 32. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; London, Lambeth Palace Library, MS. 481, fols. 88r–91r; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
34. (fols. 93r–97r)
Rubric: Sermo in die ascencionis cristi.
Incipit: ‘Viri galilei quid statis aspicientes in caelum hic ihesus qui assumptus est a uobis in celum sic ueniet quemadmodum uidistis eum euntem in celum.’ (Act. 1.11) Iacob in sompnis uidit scalam stantem super terram et dominum innixum scale. Per hanc scalem ascensus domini designatur.
Explicit: perseueremus igitur in honesto proposito ut cum cristo ascendere possimus. Quod nobis prestare dignetur qui cum patre et spiritu etc.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 33. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217, fols. 143r–144v (‘In ascensione domini’), and London, Lambeth Palace Library, MS. 481, fols. 88r–91r.
35. (fols. 97r–)
Rubric: Dominica ·3ª· post oct’ pasche sermo.
Incipit: ‘Vado ad eum qui me misit et nemo ex uobis interrogat me quo uadis etc.’ (John 7.33) Moyses et iosue emigrantes a ualle huius conuersacionis ad montem superne sion⹎ uerbis dulcibus et consolatoriis israelitas allocutus est.
Explicit: et a ueritate idest a filio procedit. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 34. 36. (fols. 101v–103v)
Rubric: Sermo in natiuitate sancti iohannis baptiste.
Incipit: ‘Fuit homo missus a deo cui nomen erat iohannes.’ (John 1.6) Festiua sollempnitas lucis hodierne in honorem lucerne domini instaurata⹎ ad sollempnem festiuitatem interioris hominis nos inuitat.
Explicit: nostrorum ueniam consequamur peccaminum. Quod ipse prestare dignetur qui cum patre et spiritu. etc. Amen.
Final rubric: Explicit sermo de beato Iohanne baptista precursore domini.
" Teste deo. maior baptisa nemo Iohanne? Excepto solo⹎ qui deus est et homo. "Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 35.
Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
37. (fols. 104r–108r)
Rubric: Sermo in die pentecost’.
Incipit: ‘Spiritus domini repleuit orbem terrarum et hoc quod continet omnia scienciam habit uocis.’ (Sap. 1.7) In archa federis erant inclusa uirga aaron et tabule. et urna aurea plena manna.
Explicit: quod modo carnale est in nobis. spirituale efficietur. Quod nobis prestare dignetur spiritu sancto qui est patris et filii nexus. et amor concordia. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 36. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217, fols. 144v–146r (‘In die pentecostes’), and London, British Library, Harley MS. 325.
38. (fols. 108r–109v)
Rubric: Sermo ad laicos.
Incipit: ‘Debilitata est fortitudo portantis. et nimia est humus. et non poterimus edificare murum.’ (Neh. 4.10) Viri fratres portare debetis alter alterius honera ut quilibet uestrum alii compaciatur.
Explicit: et desiderium celestium uobis conferre dignetur. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat etc.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 37. Also in Cambridge, Peterhouse, MS. 255, fols. 169r–170v.
39. (fols. 110r–112v)
Rubric: Sermo de cristi passionis.
Incipit: ‘Ponite corda uestra super uias uestras. multum seminastis et parum intulistis. comedistis⹎ et non estis saturati. bibistis. et non estis inebriati. operuistis uos⹎ et non estis calefacti. et qui mercedes congregauit⹎ misit in saccum pertusum.’ (Agg. 1.5) Tempus ipsum desiderat ut in passione domini de passione eius sermonem faceremus.
Explicit: Vt eternum retribucionem recipere possitis. Quod ipse prestare dignetur. Qui cum patre etc.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 38. 40. (fols. 112v–113v)
Rubric: Sermo in sinodo.
Incipit: ‘Occupacio magna creata est omnibus hominibus. et iugum graue super filios adam a die exitus de uentre matris eorum⹎ usque in diem sepulture in matrem omnium.’ (Eccli. 40.1) Consuetudinis esse solet ut in his que sponte se offerunt⹎ non delectatur animus humanus.
Explicit: Hec est superna syon mater nostra. ad quam nos perducat ihesus cristus. qui cum patre et spiritu sancto uiuit etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:273, no. 39. Also in Canterbury, Cathedral Library, MS. lit. B. 13.
41. (fols. 113v–116r)
Rubric: Sermo in ramis palmarum.
Incipit: ‘Dauid ascendebat cliuum cliuum montis oliuarum scandens et flens. operto capite. nudis pedibus incedens. set et omnis populus qui erat cum eo erat⹎ ascendebat operto capite plorans’ (2 Reg. 15.30) certam imponit nobis sollicitudinem incerta condiio⹎ Cotidianus sit illius periculi metus⹎ cuius nescitur incursus.
Explicit: Ad has delicias inexhauste iocunditatis nos perducat cristus noster. Dominus noster. Qui cum patre et spiritu sancto uiuit et regnat deus per omnia secula seculorum. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 40. 42. (fols. 116v–119v)
Rubric: Sermo in festo sancte trinitatis.
Incipit: ‘Verbo domini celi firmati sunt. et spiritu oris eius omnis uirtus eorum.’ (Ps. 32.6) Si duo essent rerum principia accideret utrumque esse superfluum.
Explicit: coheredes autem ihesu cristi. Quod ipse prestare dignetur pre omnia secula seculorum amen.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 41. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217; Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.
43. (fols. 120r–123r)
Rubric: Sermo de penitencia et ieiunio.
Incipit: ‘In illa die erit planctus magnus in ierusalem sicut planctus adremon. in campo magedon.’ (Zach. 12.11) Liuor uulneris absterget mala. (Prov. 20.30) idest culpas. et plage in secrecioribus uentris.
Explicit: fletus in risum. dolor temporalis in delicias eterne iocunditatis. Quod nobis prestare dignetur etc.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 42. Also in Cambridge, Corpus Christi College, MS. 217.
44. (fols. 123r–125r)
Rubric: Sermo in dominica prima aduentus cristi.
Incipit: ‘Nox precessit dies autem appropinquauit.’ (Rom. 13.12) Tres sunt noctes. Prime noctis pars prima fuit in gentibus⹎ ignorancie cecitas.
Explicit: Albis ite missa est proferamus. laudantes sine fine dominum.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 43. Also found in Oxford, University College, MS. 15, fols. 4v–7r, under the rubric ‘Sermo magistri iohannis leodii. in prima dominica aduentus domini.’ Thomas Kaeppeli, Scriptores ordinis praedicatorum Medii Aevi, no. 2424. MS. Wood Empt. 13, however, predates the time during which John of Liège is thought to have been active (fl. 1268–73).
45. (fols. 125v–127r)
Rubric: Sermo.
Incipit: ‘Populus syon ecce dominus ueniet ad saluandas gentes et auditam faciet gloriam uocis sue in leticia cordis uestri.’ (Is. 62.11) Sion interpretatur speculum uel specula. per quam sancta significatur ecclesia.
Explicit: non relinqui cum ueniat iustus iudex ihesus cristus.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 44. Also found in Oxford, University College, MS. 15, fols. 7r–9v, under the rubric ‘Dominica iiª in aduentu.’
46. (fols. 127r–128v)
Rubric: Sermo in dominica 4ª aduentus.
Incipit: ‘Gaudete in domino semper. iterum dico gaudete.’ (Phil. 4.4) Sunt qui gaudent gaudio mundane uanitatis. sunt qui gaudent gaudio iniquitatis.
Explicit: illatum nobis uitiam.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 45. 47. (fols. 129r–132v)
Incipit: ‘O. o. o fugite de terra aquilonis quoniam dispersi uos in ·iiii·ºʳ uentis celi dicit dominus.’ (Zach. 2.6) Fratres carissimi ad nos loquitur deus et nos carceratos monet exire de peccatorum carcere.
Explicit: ut peruenire possis ad uiam glorie. quam nobis prestare dignetur. deus. qui uiuit et regnat per omnia etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 46. M.T. d’Alverny, Alain de Lille, Textes inédits (Paris, 1965), p. 134.
, Sermones
48. (fols. 133r–135r)
Sermon on St Victor Rubric: Sermo.
Incipit: ‘Hec est uictoria que uincit mundum fides nostra.’ (1 John 5.4) Scitis fratres mei diem presentem celebrari in honore et ueneracione beati uictoris gloriosi martiris et uictoriosi.
Explicit: Amor dei semper dulcescat qui uictores coronat eterna corona quam nobis prestare dignetur etc.
Schneyer, Repertorium 4:169, no. 3; 1:274, no. 47. 49. (fol. 135r–v)
Incipit: ‘Vincenti dabo manna absconditum.’ (Apoc. 2.17) Sicut uictoria nec in homine nec ex homine est⹎ sic uia.
Explicit: quasi manna absconditum quod in futuro fidelibus aperietur ad perfruendum etc.
Schneyer, Repertorium 4:169, no. 5; 1:274, no. 48. , Sermones
50. (fol. 136r–v)
Rubric: Sermo.
Rubric: Ex sermone magistri Alexandri abbatis Cirencest’ qui sic incipit. ‘Domum tuam domine decet sanctitudo.’
(Ps. 92.5) Rubric: Item ex sermone eiusdem qui sic incipit. ‘apprehendit ·vii· mulieres uirum unum.’
Incipit: Nota. est quedam domus dei. quedam refectionis. quedam quietis.
Explicit: ad ipothesis nostre miserie descendens est humanatus.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 49. 51. (fols. 137r–139v)
Rubric: Sermo.
Added in the margin: ‘In festo unius martyris.’
Incipit: ‘In ore duorum aut trium testium stabit omnem uerbum.’ (Deut. 17.6) Moyses in deuteronomio immo dominus per moysen filiis israel quibus formam iudiciorum dederat sufficientem
Explicit: ipse quidem datus est speculator huic domui et habitantibus in ea. etc. Amen.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 50. 52. (fols. 140r–141v)
Rubric: Sermo.
Incipit: De multis montibus montibus qui in sacra scriptura leguntur tantum ·iiii·ºʳ excipimus qui circumstant ecclesiam militantem ab oriente et occidente.
Explicit: leuaui oculos meos ad montes unde ueniat auxilium mihi.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 51. 53. (fols. 141v–143r)
Rubric: Sermo.
Incipit: Videndum est qua racione sanctitudinis ierusalem edificatur ut ciuitas. tria ad hoc concurrunt primo uiolenter extrahuntur d lapides
Explicit: usque uero ad consummacionem seculi murorum intercapedines edificabuntur.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 52. 54. (fols. 143r–144r)
Rubric: Sermo de ·7· beatitudinibus.
Incipit: ‘Mediator dei et hominum homo ihesus cristus’ in principio sermonis habiti in monte septem beatitudines ordinauit
Explicit: uictoria et pax commendabilior.
Schneyer, Repertorium, 1:274, no. 53. 55. (fol. 144r–v)
Allegory on the lamb Incipit: Agnus domini hominem designat qui cucurrit uiam huius mundi utroque pede
Explicit: ut castorum acies ordinata.
56. (fols. 145r–156v)
Expositions of the Passion readings Rubric: Euangelice leccionis hec Notatur Expositio Secundum Matheum.
Incipit: ‘Appropinquans ihesus’ ierosolimis. idest superne pacis. idest ad passionem. et resurrectionem.
Wrongly listed in Schneyer, Repertorium, 1:274, nos. 54–6. (Fol. 157r blank.)
(fols. 157v–159v)
Notes on salvation Resuming from fol. viii verso.
(fol. 157v)
Incipit: quia diuina electione datur manentibus in unitate ecclesie.
Explicit: carnalibus corpus coinquinare.
Incipit: Multis modis dicitur panis subcinericius.
Explicit: et feruore dilectionis.
(fols. 158r–159v)
Incipit: ‘Postquam in. sinit di. pur. m.(?) etc.’ Domini mei dilectissimi ego sum frater uester minimus
Explicit: uigilus et oracionibus et elemosinis. Quod ipse nobis prestare dignetur. qui uiuit et regnat in unitate spiritus sanctus deus. Amen.
(fol. 160r)
Pen trials
Includes records of transactions and a folio reference to a different book.
Satirical poem on a cellarer
" Sit celer in dando celerarius. A celerando⹎ Dicitur. A scelere⹎ si rem se celet habere Denigrat meritum dantes mora. sumptaque raptam. munera⹎ plus precii. plusque fauoris habent. "
Physical Description
Form: codex
Support: parchment
Extent: xvi + 160 leaves (fol. 41 and two leaves after fol. viii are mostly torn away)
Dimensions (leaf): 205 × 150 mm.
Foliation: Foliation by Clement Canterbury; his prefatory index and other notes foliated in modern pencil, fols. i–xvi.
Collation
110–2 (2, 10 canc.) || 210–2 (1, 10 canc.) || 38, 410, 58, 66–1 (4 canc.), 78, 88–1 (2 canc.), 912–2 (3, 9 canc.), 10–118, 1214, 138, 148, 1510–1 (3 canc.), 1610–2 (4, 5 canc.), 17–198 || 2012, 2110–6 (1, 3, 5, 7, 8, 9 canc.). Quires 3–19 are numbered 1–17 in ink, centred at the foot of the last page of each quire.
Layout
Ruled in plummet. 1 column of 32–34 lines, ruled space c. 165 × 105 mm.
Hand(s)
Late protogothic, at least three hands.
Along with his indexes, Clement Canterbury adds extensive marginalia and numbers the sermons in the collection in running heads.
Decoration
Unfilled initials in the index (fols. ix–xv).
Flourished initials alternating between blue and red (fols. 1r–129r).
Coloured initials in green and red (fols. 133r–156v).
Rubrics added under Clement Canterbury, written around his running heads (especially visible on fol. 71v).
Binding
Stamped leather over wooden boards with two clasps, now lost: S. Gibson, Early Oxford bindings, p. 17, no. 6, pl. VI. Blue and white headbands. Evidently executed on Clement Canterbury’s direction, since his extra quire is incorporated and his name is written in ink onto the leather of outside back cover: ‘Clementis Cantyrbury’, and above it the letters ‘S C’.
History
Provenance and Acquisition
Canterbury, Benedictine abbey of St. Augustine. Inscribed, ‘Liber sancti Aug’. Cant’. Di VIII Gª II⟨º⟩’ (fol. i verso); same hand (s. xiii/xiv): ‘Ade supprioris’. Emden suggests that Adam was a monk at Canterbury c. 1200–1215; this is one of fourteen entries for books associated with him. This volume is listed in the library catalogue alongside other homily collections: Bruce Barker-Benfield, St Augustine’s Abbey, Canterbury, BA1.675. Baxter, Bestiaries, 198–99 provides a note of Adam’s interest in sermons, with the suggestion that his bestiaries and stories might have been collected as sources of exempla for an active preacher.
Alphabetical subject-index by Clement Canterbury (fl. 1463-95), fols. ix–xvi, on an added quire (leaf before ix torn away with inscription). He also foliated the manuscript and added marginal notes and drawings. See Barker-Benfield, ‘Clement Canterbury’, p. 88, fig. 61; p. 91, no. XXI.4. Barker-Benfield, St Augustine’s, p. 778 suggests: ‘His treatment of the book as virtually his own, and perhaps the style of binding, may suggest that he had borrowed it for use at Oxford in the 1460s–1470s.’
‘Aug, 5, 1682. I rec’d this book from Mʳ Thomas Lees (sometimes of Alls. coll) schoolmaster of Faversham in Kent, by the hands of Edw. Waterman of Universitie College. Anton. à Wood.’.
Bought by the library in 1690.
Record Sources
Description by Andrew Dunning (May 2021).
Digital Images
Digital Bodleian (6 images from 35mm slides)
Bibliography
Online resources:
Abbreviations
View list of abbreviations and editorial conventions.
Last Substantive Revision
2022-05-23: Andrew Dunning Cross-reference Salisbury, Cathedral Library, MS. 97.